Interview with Dr.Yin Yin Nwe (Rakhine Commission)

တိုင်း​ရင်း​သား​နှင့်​ နိုင်ငံသား​ မတူညီပါ။ နိုင်ငံသား​ဖြစ်ခွင့်​ရှိသူဖြစ်လှ­ျင် ​ပေး​ပါမယ်။ ဦး​ဆုံး​ ဒီနိုင်ငံရဲ့​စကား​ကို ​ပြောတတ်​အောင် ကြိုး​စား​ပါ။ သို့​သော် တိုင်း​ရင်း​သား​ဖြစ်ခွင့်​ မရှိပါ။ ဘင်္ဂလီဟာ ဘင်္ဂလီပါပဲ။ "သမိုင်း​ကို လိမ်လည်ခြင်း​ဟာ နိုင်ငံကို ​စော်ကား​ခြင်း​ပဲဖြစ်တယ်။"

လင်း​ဦး​(စိတ်ပညာ)

H R W အစီရင်ခံစာကို ပြတ်သား​စွာ ငြင်း​ပယ်လိုက်တဲ့​ မြန်မာ့​တိုင်း​ရင်း​သူ ​ဒေါက်တာရင်ရင်နွယ် ၏ ​လေး​စား​ဂုဏ်ယူဖွယ် ဘဝဖြတ်သန်း​မှုများ​ 

 ၁၉၉၁ခုနှစ်မှ၂၀၁၁ခုနှစ်အထိ ယူနီဆက်တွင် တာဝန်ထမ်း​ဆောင်ခဲ့​ပြီး​ ၂၀၁၁ ​ဖေ​ဖေါ်ဝါရီလ၌ ကမ္ဘာ့​ကုလသမဂ္ဂ၏ အမြင့်​ဆုံး​ရာထူး​များ​ထဲမှ တခုအပါအဝင် ဖြစ်သည့်​ ယူနီဆက်၏ တရုတ်နိုင်ငံဌာ​နေကိုယ်စား​လှယ်အဖြစ်မှ အငြိမ်း​စား​ယူခဲ့​ ​သော ​ဒေါက်တာရင်ရင်နွယ်သည် အ​မေရိကနိုင်ငံ ​တောင်ပိုင်း​ကယ်လီဖိုး​နီး​ယား​သို့​ ​ခေတ္တအလည်အပတ်​ရောက်ရှိလာစဉ်ကိုဖီး​လစ်ထွန်း​(အရီဇိုး​နား​)၏ မိတ်ဆက်စီစဉ် ​ပေး​မှုဖြင့်​ ၂၀၁၁ခုနှစ် ​မေလ၁၆ရက်​နေ့​၌ ရတနာပုံ​နေပြည်​တော်သတင်း​စာမှ သွား​ရောက်​တွေ့​ဆုံ ​မေး​မြန်း​ခဲ့​ပါသည်။ 

​ဒေါက်တာရင်ရင်နွယ်ရဲ့​ကိုယ်​ရေး​ရာဇဝင်အကျဉ်း​

ဇာတိကရှမ်း​ပြည်​တောင်ပိုင်း​တောင်ကြီး​မြို့​။ စစ်ပြီး​ခေတ်မှာ​မွေး​ပါတယ်။ အ​ဖေက ကျိုင်း​တုံ​စော်ဘွား​ကြီး​ရဲ့​သား​ စဝ်ဆိုင်မိုင်း​မင်း​ရဲ (Sao Saimong Mangrai) အ​မေက ​ဒေါ်မီမီခိုင်(က​မ္ဘောဇ​ကျောင်း​အုပ်) မွန်လူမျိုး​ဆို​တော့​ ရှမ်း​နဲ့​မွန်ကပြား​လို့​ပြောရမှာ​ပေါ့​။ ညီမ ​ဒေါ်သီသီတာ(ရန်ကုန်)၊​ ​မောင်​လေး​ စဝ်ခိုင်မိုင်း​(Sao Khai Mong)USA ​မောင်နှမ၃​ယောက်ပါ။ ငယ်စဉ်က​လေး​ကျောင်း​သား​ဘဝမှာ အ​မေတည်​ထောင်ထား​တဲ့​ က​မ္ဘောဇ​ကောလိပ် လို့ ​ခေါ်တဲ့​ကျောင်း​မှာ ၁ဝတန်း​အထိတက်ခဲ့​တယ်။ ၁ဝတန်း​စာ​မေး​ပွဲကြီး​ ​ဖြေခါနီး​မှာ အ​မေ့​ရဲ့​ကျောင်း​ ပြည်သူပိုင်သိမ်း​ခံရတဲ့​အတွက် က​မ္ဘောဇ​ကျောင်း​က​နေ ၁ဝတန်း​ မ​အောင်ဘဲ ဂန္ဒီ​ကျောင်း​က​နေ ၁ဝတန်း​အောင်ခဲ့​တယ်။ ပြည်သူပိုင်သိမ်း​ခံရတဲ့​ ​ကျောင်း​တွေထဲမှာ အ​မေ့​ရဲ့​က​မ္ဘောဇ​ကျောင်း​က ပထမဦး​ဆုံး​ပြည်သူပိုင်အသိမ်း​ခံ ရတဲ့​ကျောင်း​ပါ။ 

​နောက် ၁၉၆၄ အသက်၁၅နှစ်မှာ ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနဲ့​သိပ္ပံတက္ကသိုလ် တက်ခဲ့​ပြီး​ ဘူမိ​ဗေဒ အဓိကနဲ့​၁၉၆ဂခုနှစ်မှာ ဘွဲ့​ယူခဲ့​တယ်။ နှစ်စဉ်ဘာသာစုံဂုဏ်ထူး​နဲ့​ ​အောင်ခဲ့​တယ်။ တက္ကသိုလ်​နောက်ဆုံး​နှစ် ၁၉၆ဂခုနှစ်မှာ အင်္ဂလန်က FGA ​ကျောက်မျက်ဆိုင်ရာ ဒီပလိုမာကိုရခဲ့​တယ်။ ၁၉၆၉ ဇန်နဝါရီလ ဘွဲ့​ရချိန်မှာ အသက်၁၉နှစ်။ ဘွဲ့​ရပြီး​တာနဲ့​ အလုပ်တန်း​ဝင်​တော့​အသက်က၁၉-၂ဝဘဲရှိ​သေး​တယ်။ တက္ကသိုလ်မှာ သရုပ်ပြဆရာမအ​နေနဲ့​ အလုပ်စလုပ်တယ်။ အသက်၂၁နှစ်မှာ နိုင်ငံခြား​ပညာ​တော်သင်အ​နေနဲ့​ အင်္ဂလန်မှာရှိတဲ့​ ကင်း​ဘရစ်တက္ကသိုလ်မှာ ပညာ သင်ခွင့်​ရတယ်။ ကင်း​ဘရစ်တက္ကသိုလ်က​နေ အသက်၂၅နှစ်၊​ ၁၉၇၄နှစ်ကုန်မှာ Ph.D စာတမ်း​တင်နိုင်ခဲ့​တယ်။ ၁၉၇၅ခုနှစ်မှာMineralogy နဲ့​ Ph.D ပါရဂူဘွဲ့​ မရခင်မှာ အပိုလိုအာကာသယာဉ်က ယူလာတဲ့​ လကမ္ဘာက​ကျောက်​တွေကို စစ်​ဆေး​ တဲ့​အလုပ်ကို ၆လ​လောက်လုပ်ခဲ့​တယ်။ မြန်မာပြည်က လွှတ်တဲ့​ ပြည်ပပညာ​တော်သင်​တွေထဲမှာ အသက်အငယ်ဆုံး​နဲ့​ Ph.D ဘွဲ့​ကိုရခဲ့​တာပါ။ Ph.D ဘွဲ့​ရပြီး​မြန်မာပြည်ပြန်လာပြီး​ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနဲ့​သိပ္ပံ တက္ကသိုလ်ဘူမိ​ဗေဒဌာနမှာ တိုင်း​ပြည်အတွက် အလုပ်ပြန်လုပ်ခဲ့​တာ ကထိကဖြစ် တဲ့​အထိ၁၉ဂဂစက်တင်ဘာလအထိ၁၉နှစ်ကြာအလုပ်လုပ်ခဲ့​တယ်။ 

၁၉၈၈ စက်တင်ဘာလ၁ရရက်​နေ့​မှာ မြန်မာနိုင်ငံကထွက်ပြီး​ ဂျာမနီနိုင်ငံMunich Technical University မှာသု​တေသနအလုပ်လုပ်ခဲ့​တယ်။ ၁၉၉၁ခုနှစ်မှာ ယူနီဆက်မှာ ​အောက်​ခြေကစပြီး​ အလုပ်လုပ်ပါတယ်။ ပတ်ဝန်း​ကျင်ဆိုင်ရာ ပရိုဂျက်အရာရှိလုပ်ခဲ့​တယ်။ နိုင်ငံ၅ဝ ​ကျော်မှာ ​နေထိုင်အလုပ်လုပ်ခဲ့​တယ်။

၁၉၉၄က​နေ၁၉၉၉ခုနှစ်အထိ အ​နောက်အာဖရိကတိုက်မှာယူနီဆက်ရဲ့​ဒေသဆိုင်ရာ အကြံ​ပေး​အရာရှိအ​နေနဲ့​လုပ်ခဲ့​တယ်။ ၁၉၉၉က​နေ၂၀၀၁အထိ အ​ရှေ့​အလယ်ပိုင်း​ နိုင်ငံ၂ဝ မှာ ​ဒေသဆိုင်ရာစီမံကိန်း​အရာရှိ၊​ ၂၀၀၁က​နေ၂၀၀၅အထိအင်ဒိုနီး​ရှား​နိုင်ငံ မှာ၊​ ၂၀၀၅ခုနှစ်မှာ ယူနီဆက်ရဲ့​ ဆူနား​မိဆိုင်ရာအကြီး​အကဲနဲ့​ ၂၀၀၆ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာလ ၁ရက်​နေ့​က​နေ အငြိမ်း​စား​ယူတဲ့​ ၂၀၁၁​ဖေ​ဖေါ်ဝါရီလအထိ တရုတ်ပြည်ဆိုင်ရာဌာ​နေ ကိုယ်စား​လှယ် ဖြစ်ခဲ့​တယ်။ တက္ကသိုလ်မှာအလုပ်လုပ်ခဲ့​တဲ့​အ​ကြောင်း​… ဘွဲ့​ရပြီး​တာနဲ့​သရုပ်ပြဆရာမအ​နေနဲ့​ ကထိက ရာထူး​အထိနဲ့​ ဘူမိ​ဗေဒပညာရှင် အ​နေနဲ့​ နှစ်​ပေါင်း​၂ဝနီး​ပါး​ အလုပ်လုပ်ခဲ့​တယ်။ ​နောက်ပြီး​ တက္ကသိုလ်က တပည့်​ ​ကျောင်း​သား​တွေနဲ့​ ရင်း​ရင်း​နှီနှီး​ မြန်မာပြည်အနှံ့​ကွင်း​ဆင်း​၊​ အတူတူ ပင်ပန်း​ဆင်း​ ရဲခံပြီး​စာတမ်း​တွေ​ရေး​ခဲ့​ဘူး​တယ်။ ဒီလိုတပည့်​ကျောင်း​သား​တွေနဲ့​ရင်း​နှီး​မှုအတိုင်း​ အတာ​တွေ၊​ အ​တွေ့​အကြံု​တွေက ဘာနဲ့​မှအစား​ထိုး​လို့​ မရနိုင်ဘူး​။ ဒါ​ကြောင့်​ကမ္ဘာ အနှံ့​ ဘယ်နိုင်ငံသွား​သွား​ နိုင်ငံ​တော်​တော်များ​များ​မှာ တပည့်​တွေရှိလို့​လာပြီး​နှုတ်ဆက်ကြပါတယ်။ မြန်မာပြည်မှာ နှစ်​ပေါင်း​များ​စွာ အလုပ်လုပ်ခဲ့​ရတဲ့​အချိန်​တွေ၊​ ကွင်း​ဆင်း​ကျောင်း​ သား​တွေနဲ့​ နိုင်ငံအနှံ့​ ပင်ပန်း​ဆင်း​ရဲခံပြီး​ လက်​တွေ့​ကွင်း​ဆင်း​သင်ခဲ့​၊​ ​လေ့​လာခဲ့​ရတာ ​တွေကို ​နောင်တ မရပါဘူး​။ မမသူငယ်ချင်း​တွေက​ပြောကြတယ်၊​ ​စော​စောစီး​စီး​ နိုင်ငံခြား​ထွက် အလုပ်လုပ်ရင် ​စော​စောစီး​စီး​ချမ်း​သာတာ​ပေါ့​တဲ့​။ မမက​တော့​ ဒီလိုမမြင်ဘူး​၊​ မြန်မာပြည်မှာ ဘူမိ​ဗေဒပညာရှင်တဦး​အ​နေနဲ့​လုပ်ခဲ့​ဘူး​လို့​ ​အောက် ​ခြေလူတန်း​စား​အ​ကြောင်း​ နား​လည်ခဲ့​တယ်၊​ ဆင်း​ရဲသား​တွေအ​ကြောင်း​လဲ ပိုနား​ လည်ခဲ့​တယ်၊​ဆင်း​ရဲခြင်း​အ​ကြောင်း​ကိုပိုသိခဲ့​တယ်။ နိုင်ငံခြား​ထွက်ခဲ့​တဲ့​အ​ကြောင်း​… မမ နိုင်ငံခြား​ကိုထွက်ချင်ရင် အ​စောကြီး​ထဲက ပညာ​တော်သင် ပြီး​ကတည်း​က လို့​ ​ပြောရင်ပိုမှန်မယ်ထင်တယ်၊​ ထွက်လို့​ရပါတယ်။ ဒါ​ပေမယ့်​ ဘူမိ​ဗေဒဌာနက ဆရာကြီး​တွေ ဆရာမကြီး​တွေ နဲ့​ မိဘ​တွေက ကိုယ့်​ကိုယုံကြည်လို့​ နိုင်ငံခြား​လွှတ် ပြီး​ပညာသင်​စေခဲ့​တယ်၊​ အား​လုံး​ကပြန်လာမယ်လို့​မျှော်လင့်​ကြတယ်၊​ ဒီလိုယုံကြည် မှုကို​တော့​အလွဲသုံး​စား​မလုပ်ချင်ဘူး​၊​ ဒါ​ကြောင့်​သစ္စာရှိရှိနဲ့​မြန်မာပြည်ကိုပြန်လာတယ်၊​ကိုယ်နဲ့​အတူပညာသင်သွား​ကြတဲ့​ တချို့​အကိုကြီး​တွေ၊​ တချို့​အမကြီး​တွေဆို ​လျော်​ကြေး​ပေး​လိုက်တယ်။ ပြန်မလာကြ​တော့​ဘူး​။ စိတ်ဆုံး​ဖြတ်ပြီး​ နိုင်ငံခြား​ကိုထွက်ဖြစ်တာက ၁၉ဂဂစက်တင်ဘာ၁ရရက်မှာ ထွက် လာခဲ့​တယ်။ ထွက်ရတဲ့​အဓိကအ​ကြောင်း​အရင်း​ကလဲ သား​လေး​ကြောင့်​ဘဲ။ အိမ် ​ထောင်ကွဲပြီး​တော့​ သား​ကိုမမကပဲ​စောင့်​ရှောက်လာရ​တော့​ သူ့​ကို ပညာ​ရေး​ ​ကောင်း​ ​ကောင်း​ပေး​ရမယ်လို့​ ခံယူထား​တယ်။ သား​လေး​ကလဲ အင်မတန်ကို စာ​တော်တဲ့​ က​လေး​။ ဒါ​ကြောင့်​ သူ့​အတွက် အ​ကောင်း​ဆုံး​ဖြစ်​အောင်၊​ သူ တိုး​တက်ဖွံ့​ဖြိုး​ရေး​ အတွက် မမကြိုး​စား​မယ်လို့​ ခံယူပြီး​ ဒီစိတ်နဲ့​ဘဲ အကိုတ​ယောက်ဆီမှာ ​ဒေါ်လာ တစ် ​ထောင်​ချေး​ပြီး​ ထွက်လာခဲ့​တယ်။ ဘယ်နိုင်ငံ၊​ ဘယ်​ဒေသ၊​ ဘာအလုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့​ အာမခံချက်တခုမှ မရှိဘဲထွက်လာခဲ့​တာ။ ခုအသက်အရွယ်မှာပြန်စဉ်း​စား​တွေး​ ကြည့်​တော့​ကြောက်မိပါတယ်။ 

၁၉ဂဂနှစ်မှာ ဂျာမဏီနိုင်ငံဘွန်း​မြို့​Alexander von Humboldt ​ဖေါင်​ဒေး​ရှင်း​က Ph.Dဘွဲ့​ရှိတဲ့​ပညာရှင်​တွေကိုခန့်​မယ့်​Post တခု ကမမကို ​ခေါ်ထား​ တာရှိတယ်။ ​ဖေါင်​ဒေး​ရှင်း​က Post အတွက် မမကိုလက်ခံလိမ့်​မယ်ဆိုတဲ့​ ​မျှော်လင့်​ ချက်နဲ့​ဂျာမနီနိုင်ငံကိုထွက်သာထွက်လာခဲ့​ရတယ်၊​ ဘာမှမ​သေချာဘူး​။ ဂျာမနီနိုင်ငံကို​ရောက်​တော့​ ​ခေါ်ထား​တဲ့​ Post မှာအလုပ်ရဖို့​ အ​မေရိက၊​ဂျပန်၊​ အင်္ဂလိပ်သိပ္ပံရှင်​တွေနဲ့​ (ယှဉ်)ပြိုင်ပြီး​မှ အလုပ်ရခဲ့​တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့​အ​ခြေအ​နေ အ ​ကြောင်း​ကြောင်း​ကြောင့်​ လာတာ ​နောက်ကျ​ပေမယ့်​ အလုပ်ရခဲ့​တယ်။ မမကို အလုပ် ​ပေး​တာက အသက်၄ဝ​အောက် ထူး​ချွန်တဲ့​ သိပ္ပံပညာရှင်ဖြစ်လို့​၊​ ​နောက်ပြီး​ မြန်မာ ပြည်မှာလုပ်ခဲ့​တဲ့​သု​တေသနလုပ်ငန်း​တွေကိုကြည့်​ပြီး​တော့​ပေး​တာလို့​သိရတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမတ္တရာ၊​မိုး​ကုတ်​ဒေသမှာ အ​နေအစား​ဆင်း​ရဲ၊​ခေတ်မှီပစ္စည်း​ကရိ ယာမစုံလင်ဘဲ ကွင်း​ဆင်း​လေ့​လာပြီး​ သု​တေသနစာတမ်း​ကောင်း​ကောင်း​တွေ ထွက် လာနိုင်လို့​ရွေး​တာဖြစ်တယ်လို့​ဆိုပြီး​ မမကိုကြိုက်တဲ့​မြို့​ရွေး​ဆိုပြီး​ အလုပ်ခန့်​လိုက် ​တော့​တာပဲ။ ဒီလိုနဲ့​မမလဲ ဂျာမနီနိုင်ငံMunich Technical University တက္ကသိုလ်မှာ ၁နှစ်ခွဲ​ကျော် သု​တေသနအလုပ်​တွေ လုပ်ခဲ့​ပါတယ်။ အလုပ်မှာ မမကမြန်မာပြည်ကလာတာဆို​တော့​ ကွန်ပျူတာပညာမှာ သူများ​တွေထက် ​ခေတ်​နောက်ကျ​နေ​ပေ မယ့်​လဲ ကြိုး​စား​ပြီး​ ​လေ့​လာလိုက်​တော့​ စာတမ်း​တွေထွက်ခဲ့​ပါတယ်။ အလုပ်လုပ်​နေရင်း​ပဲ ကိုယ့်​တက္ကသိုလ်​ဟောင်း​ဖြစ်တဲ့​ ကင်း​ဘရစ်ကို ပြန်သွား​လေ့​ လာကြည့်​တယ်။ ဂျာမနီမှာက ဘာသာစကား​က နဲနဲခက်တယ်။ ပြီး​တော့​ သား​ပညာ​ရေး​ကိုလည်း​ အင်္ဂလန်မှာ ထား​ချင်တယ်ဆို​တော့​ ကင်း​ဘရစ်တက္ကသိုလ်ကို သွား​ ကြည့်​ခဲ့​တယ်။ အဲဒီမှာဘာကိုမြင်လိုက်သလဲ ဆို​တော့​ မမ ငယ်ငယ်ကသူငယ်ချင်း​တွေကပ​ရော် ဖက်ဆာကြီး​တွေ၊​ဆရာကြီး​တွေဖြစ်​နေကြပြီ။ ဒီလိုဖြစ်​နေကြ​ပေမယ့်​လည်း​ သူတို့​ရဲ့​ ဘဝဟာ တကယ့်​အောက်​ခြေမဆန်ဘူး​။ ​အောက်​ခြေမဆန်ဘူး​ဆိုတာကလူ​တွေနဲ့​ ထိ​တွေ့​မှုနည်း​တာကို​ပြောတာ​နော်။ သူတို့​ကသု​တေသနခန်း​ထဲ၊​ဓါတ်ခွဲခန်း​ထဲ မှာ၊​ စာကြည့်​တိုက်ကြီး​တွေထဲမှာဘဲ ကျင်လည်​နေကြရတယ်။ ဆရာကြီး​တွေက ​ပြောတယ်၊​ ဒီမှာအလုပ်လုပ်ချင်ရင်ဆက်လုပ်။ အချိန်တန်ရင်ပါ​မောက္ခ​တော့​ဖြစ် လာမှာဘဲလို့​ပြောတယ်။ ဒီမှာမမ စဉ်း​စား​တယ်။ ငါ ဒီလို စာကြည့်​တိုက်ကြီး​ထဲ၊​ သု​တေသနအခန်း​ထဲမှာ ​နေနိုင်မလား​ပေါ့​။ မမ က မြန်မာပြည်က ထွက်လာတာလဲ မကြာ​သေး​ဘူး​။ မြန်မာပြည်ရဲ့​ တချို့​နေရာ​တွေမှာ အစာရည်စာချို့​တဲ့​နေတာ​တွေ၊​ တိုင်း​ပြည်ဆင်း​ရဲ​နေတာ​တွေ ကိုလည်း​မျက်မြင်ကိုယ်​တွေ့​မြင်လာခဲ့​ရသူဆို​တော့​ ဘယ်လိုခံစား​မိလိုက်သလဲဆို ​တော့​ ငါ တက္ကသိုလ်မှာ မလုပ်ချင်ဘူး​၊​ လူ​တွေနဲ့​ ထိ​တွေ့​တဲ့​အလုပ်၊​ အထူး​သဖြင့်​ ဆင်း​ရဲတဲ့​နိုင်ငံ​တွေမှာ လူ​တွေကို ကူညီတဲ့​ အလုပ်ဘဲ လုပ်ချင်တယ်ဆိုတဲ့​ စိတ်ဆန္ဒက ထင်း​ထင်း​ကြီး​ပေါ်လာတယ်၊​ မမရဲ့​နိုင်ငံကူး​လက်မှတ် အခက်အခဲလဲ ဖြစ်​နေ​တော့​ ကုလသမဂ္ဂအလုပ်ကိုကြိုး​စား​မယ်ဆိုပြီး​ဆုံး​ဖြတ်ချက်ချလိုက်တယ်။ 

ကုလသမဂ္ဂ အလုပ်ဝင်ခဲ့​ရပုံ​တွေအ​ကြောင်း​… ၁၉၉ဝဂျာမနီကထွက်လာပြီး​အ​မေရိကကို ​ရောက်လာခဲ့​တယ်။ ကုလသမဂ္ဂမှာ အလုပ်ဝင်​တော့​လဲ Ph.D မို့​သူတို့​ကတန်း​ခန့်​လိုက်တာ မဟုတ်ပါဘူး​။ ​အောက်​ခြေ က​နေ စဝင်လုပ်ပြီး​ ပင်စင်ယူတဲ့​အချိန်မှာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့​ အဆင့်​အမြင့်​ဆုံး​ရာထူး​ ထဲကတခုဖြစ်တဲ့​ တရုတ်ပြည်ရဲ့​ဌာ​နေကိုယ်စား​လှယ် ရာထူး​တာဝန်ထမ်း​ဆောင်ခဲ့​ပြီး​မှပင်စင်ယူခဲ့​ပါတယ်။ အလုပ်စဝင်​တော့​လဲ ၃လ ယာယီအလုပ်​ပေါ်လို့​ ဝင်​လျှောက်လိုက်ပြီး​ ကုလသမဂ္ဂမှာ ဝင်သွား​တာပါ။ Database ​ရေး​ဖို့​ လူလိုလို့​ခေါ်​တော့​ မမက ဒီ​လောက်က​တော့​အ​ပျော့​ပေါ့​ဆိုပြီး​ဝင်​လျှောက်လိုက်တာ။ မမက  မြန်မာပြည်မှာ ​နောက်ဆုံး​ပေါ်ကွန်ပျူတာပညာကို မ​လေ့​လာခဲ့​ရ​ပေမယ့်​ ဂျာမနီ​ရောက်​တော့​ သူများ​ထက် အများ​ကြီး​ကြိုး​စား​လေ့​လာခဲ့​တဲ့​အတွက် စာတမ်း​ ​တွေအတွက် ကွန်ပျူတာ​တွေကို ​ကောင်း​ကောင်း​သုံး​တတ်​နေပြီ။ Database အလုပ်ရတာက​တော့​ မမရဲ့​ဆရာကြီး​ ​ဒေါက်တာညီညီရဲ့​ ​ကျေး​ဇူး​နဲ့​ ​စောင့်​ရှောက် မှု​ကြောင့်​ပဲ။ ဒီ Detabase အလုပ်လုပ်​နေတုန်း​ယူနီဆက်ကနံပါတ်၂လူကြီး​ဖြစ်တဲ့​ ​ဒေါက်တာရစ်ချတ်​ဂျော်လီက မမကို ကင်း​ဘရစ်တက္ကသိုလ်ကPh.D ဆိုတာလဲသိ​ရော မမ လုပ်​နေရတဲ့​အလုပ်နဲ့​ အရည်အချင်း​နဲ့​က မတန်ဘူး​ဆိုပြီး​ စမ်း​သပ်တဲ့​အ​နေနဲ့​စာတမ်း​တခု​ရေး​ခိုင်း​တယ်။

အဲဒါကလဲရှင်းရှင်း ​ပြောရရင်UN ​အေဂျင်စီ​တွေကို Coordination လုပ်တဲ့​အ​ကြောင်း​ စာတမ်း​ဖြစ်​နေတယ်။ မမကြိုး​စား​ပြီး​ သု​တေသန​တွေလုပ်၊​ ​တွေ့​ဆုံ ​မေး​မြန်း​တာ​တွေလုပ်၊​ အချက်အလက်​တွေစုပြီး​ ​ရေး​လိုက်တာ စာတမ်း​တ​စောင် ထွက် သွား​ရော။ မမ တင်လိုက်တဲ့​စာတမ်း​ကို လူကြီး​တွေ ဘယ်​လောက် သ​ဘောကျ သလဲဆိုရင် တကမ္ဘာလုံး​မှာရှိတဲ့​ UNရုံး​တွေကိုUN ရဲ့​စာအ​နေနဲ့​ ဖြန့်​တယ်။ မမ နာမည် ကို​တော့​ မတပ်ဘူး​။ အဲဒါကပိုပြီး​သိက္ခာရှိတယ်။ အဲဒီမှာ နာမည်ရသွား​ပြီး​ UN မှာ အလုပ်ရသွား​တယ်။ ကိုယ့်​ရဲ့​ဘွဲ့​ကဘူမိ​ဗေဒဆို​တော့​ ဘူမိ​ဗေဒနဲ့​ ပတ်သက်တဲ့​အလုပ် ကိုရလိုက်တယ်။ဒါ​ပေမယ့်​လည်း​နိမ့်​တဲ့​ရာထူး​က​နေစတာ​ပေါ့​လေ။ UN မှာလုပ်ခဲ့​ရတုန်း​ကကြံု​တွေ့​ရတဲ့​အ​တွေ့​အကြံုအ​ကြောင်း​… UN မှာပထမဆုံး​စလုပ်ရတဲ့​အလုပ်ကနEnvironment ​ပေါ့​။ နယူး​ယောက်မှာလုပ် ရတယ်။

ဒါ​ပေမယ့်​ ဂျီနီဗာနဲ့​ Rio deJaneiro မြို့​တွေကို သွား​အလုပ်လုပ်ခဲ့​ရတယ်။ အဲဒီမှာ က​လေး​လူငယ်​တွေနဲ့​ပတ်သက်တဲ့​နJhEnvironment Policy ​တွေကို မမ ​ရေး​ခဲ့​တယ်။ ယူနီဆက်မှာ ​အောင်မြင်မှု​တွေရခဲ့​လို့​ ရာထူး​တိုး​ခဲ့​တယ်။ စစ်ဖြစ်​နေတဲ့​ နိုင်ငံ ​ဘော့​စတီး​နီး​ယား​၊​ ယူဂိုစလား​ဗီး​ယား​၊​ ပါကစ္စတန်၊​ တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံမှာ လဲလုပ်ခဲ့​တယ်။ တချို့​နိုင်ငံ​တွေမှာဆိုရင် စစ်အတွင်း​ တာဝန်ထမ်း​ဆောင်ရတာ ဖြစ်တဲ့​အတွက် UN ကား​ပေါ်မှာ မမနဲ့​ကား​ဒရိုင်ဘာ၂​ယောက်ထဲ သွား​အလုပ်လုပ်ခဲ့​ရတယ်။ ဒီလို လုပ်​နေရင်း​နဲ့​ ကိုယ့်​ကို ရာထူး​နေရာ​တွေ ​ပေး​လာတယ်။ ဆား​ဗီး​ယား​မှာ လက်​ထောက် ဌာ​နေကိုယ်စား​လှယ်ရာထူး​၊​ ဒါမှမဟုတ် ဒီစစ်ဖြစ်​နေတဲ့​နိုင်ငံ​တွေမှာ လုပ်မလား​ ဆိုပြီး​ဖြစ်လာတယ်။ ဒီ​တော့​ မမ စဉ်း​စား​တာက စစ်ဖြစ်​နေတဲ့​နေရာ​တွေမှာ မမ က က​လေး​ကို ​ခေါ် ထား​လို့​လဲမရဘူး​။ ဒီစစ်ဖြစ်တဲ့​နေရာ​တွေမှာ တာဝန်ထမ်း​ဆောင်ရင် သား​လေး​ကို ​ဘော်ဒါ​ကျောင်း​ပို့​ရ​တော့​မယ်။ မမမှာလဲ ဒီသား​နဲ့​အ​မေနှစ်​ယောက်ထဲရှိတာ၊​ ကိုယ့်​ မှာ ခက်ခက်ခဲခဲဒီသား​ကိုပြုစုလာတာ။ ကိုယ့်​သား​နဲ့​လဲ​ဝေး​သွား​မယ်။ မြန်မာစကား​ လဲတတ်​တော့​မှာမဟုတ်ဘူး​။ ဒီရာထူး​ကို ကိုယ်ယူလိုက်ရင် ကျိန်း​သေ ရာထူး​တိုး​ မြန် မှာမှန်​ပေမယ့်​ မမ မယူခဲ့​ဘူး​။ ဒါနဲ့​ မမလဲစဉ်း​စား​တယ်။ ကိုယ့်​သား​နဲ့​ လဲပြီး​ ရာထူး​ယူမလား​၊​ သား​နဲ့​အတူ​နေမလား​ ​ပေါ့​။ ​နောက်ဆုံး​ ရာထူး​မတိုး​လဲ​နေ သား​ကို​တော့​ မခွဲနိုင်ဘူး​ ဆိုပြီး​ အာဖရိကကို ​ရွေး​ခဲ့​တယ်။ ၁၉၉၄က​နေ ၁၉၉၉ခုနှစ် ၆နှစ်နီး​ပါး​ကို ၂၃နိုင်ငံအတွက် အလုပ်လုပ်ခဲ့​ တယ်။ ၁၅နိုင်ငံက ပြင်သစ်ဘာသာစကား​၊​ ၅နိုင်ငံက အင်္ဂလိပ်စကား​၊​ ၂နိုင်ငံက ​ပေါ် တူကီစကား​၊​ ၁နိုင်ငံကစပိန်စကား​တွေ​ပြောကြတယ်ဆို​တော့​ မမက ပြင်သစ်စကား​ ကို ​သေချာ​ပြောနိုင်​အောင်ပဲသင်ခဲ့​တယ်၊​ ပြင်သစ်စကား​နဲ့​ အင်္ဂလိပ်စကား​တတ်ရင် နိုင်ငံ​တော်​တော်များ​များ​ကိုအုပ်ချုပ်နိုင်ပြီ။ နိုင်ငံ၂ဝအတွက် အဆင်​ပြေလို့​ မမက ပြင်သစ်စကား​သင်ခဲ့​တယ်။ ပုံမှန်ဆိုရင် နိုင်ငံတနိုင်ငံမှာ ၃နှစ်လုပ်ပြီး​ရင် ​နောက်တခြား​နိုင်ငံကို ​ပြောင်း​လို့​ ရတယ်။ မမက ဘာလို့​ အာဖရိကမှာ ၅နှစ်​ကျော်၆နှစ်ထိကြာ​နေသလဲဆို​တော့​ ကိုယ့်​သား​လေး​က အဲဒီမှာ အထက်တန်း​ကျောင်း​ကို တက်​နေပြီဆို​တော့​ သူ အထက် တန်း​အောင်ပြီး​တဲ့​အထိ​နေမယ်ဆိုပြီး​ မမက မ​ပြောင်း​ချင်​ကြောင်း​ ​တောင်း​ဆို လိုက်တယ်။ သား​လေး​လဲ Abidjan (Cote d’Ivoire) Ivory Coast က​နေ အထက်တန်း​အောင်ခဲ့​တယ်။ အဲလို ဆင်း​ရဲတဲ့​နိုင်ငံ​တွေမှာ လုပ်ခဲ့​ရလို့​ လူ​တွေရဲ့​ တကယ့်​ဆင်း​ရဲမွဲ​တေမှု​တွေ၊​ တိုး​ တက်ဖွံ့​ဖြိုး​ဖို့​ လိုအပ်တာ​တွေ၊​ ​ရောဂါမျိုး​စုံ​တွေကို ​တွေ့​ခဲ့​ရတယ်။ ဒီလို ဆင်း​ရဲ သား​တွေ၊​ ​ရောဂါ​တွေကို ကိုယ်တိုင်ကြံု​တွေ့​မြင်ခဲ့​ရတဲ့​အတွက် ​နောက်ပိုင်း​မှာ ကိုယ် ကဆရာဝန်မဟုတ်​သော်လည်း​ဘဲဆရာဝန်​တွေကိုပါအုပ်ချုပ်လာနိုင်ခဲ့​တယ်။

ဒီလိုဆင်း​ရဲပြီး​ ​ရောဂါထူ​ပြောတဲ့​ တိုင်း​ပြည်​တွေမှာ လုပ်ခဲ့​ရတယ်။ ကိုယ်​ရောက်တဲ့​ နိုင်ငံ၊​ တိုင်း​ပြည်တိုင်း​၊​ ရွာတိုင်း​မှာ လူနာ​တွေကြား​ထဲ၊​ ဆင်း​ရဲသား​တွေကြား​ထဲ မှာ သူတို့​နဲ့​တန်း​တူ ​နေထိုင်ခဲ့​တယ်။ သူတို့​ကြား​ထဲမှာ ဝင်ဆန့်​ရတယ်။ ​အောက်​ခြေ ဆန်စွာ ​နေထိုင်နိုင်တယ်လို့​ပြောရမှာ​ပေါ့​။ ၁၉၉ဂမှာ သား​က တက္ကသိုလ်တက်ပြီဆို​တော့​ မမလဲ ၁၉၉၉မှာ အ​ရှေ့​အလယ်ပိုင်း​ ကို ​ပြောင်း​တယ်။ အဲဒီမှာ နိုင်ငံ​ပေါင်း​၂ဝအတွက် အလုပ်လုပ်ခဲ့​တယ်။ အ​နောက်ဖက်အစွန်ဆုံး​နိုင်ငံက​မော်ရိုကို၊​ အ​ရှေ့​ဘက်အစွန်း​ဆုံး​ကနိုင်ငံအီရန်အထိဘဲ။ ဆာဒန်ဟူ စိန်​ခေတ်မှာလုပ်ခဲ့​ရတယ်။ ဒီနိုင်ငံ​တွေက အာရပ်စကား​ဘဲ​ပြောတယ်။ အာရပ်ဘာ သာကခက်လွန်း​တော့​ မမ မသင်ခဲ့​ဘူး​။၂နှစ်ခွဲ​နေခဲ့​တယ်။ အယ်ဂျီး​ရီး​ယား​မှာအလုပ်လုပ်တဲ့​အချိန်ကတဖက်စွန်း​ရောက်သူ​တွေကအစိုး​ရကို ဒုက္ခ​ပေး​တဲ့​အ​နေနဲ့​ရိုး​ရိုး​အရပ်သား​တွေကိုလည်ပင်း​ဖြတ်​နေတဲ့​အချိန်မှာကိုတာဝန်ထမ်း​ဆောင်ခဲ့​ရတယ်။ တခြား​ဝန်ထမ်း​၊​ နိုင်ငံခြား​သား​တွေက​တော့​ အရပ်ထဲ မ သွား​ရဲကြဘူး​။ အိမ်​တွေ ကွင်း​ဆင်း​လေ့​လာ​ရေး​ကို မသွား​ရဲကြဘူး​။ ကိုယ်ကရှင်း​ရှင်း​ ​ပြောရရင် မြန်မာပြည်မှာ နည်း​မျိုး​စုံ၊​ အခက်ခဲမျိုး​စုံနဲ့​ ကွင်း​ဆင်း​ခဲ့​ရတဲ့​ အ​တွေ့​အကြံု ​တွေက ရှိခဲ့​တော့​ မ​ကြောက်ဘူး​၊​ ဘယ်သူသွား​သွား​ မသွား​သွား​ ကိုယ်ကသွား​တာဘဲ။ ကိုယ်က ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်လဲဖြစ်​တော့​ ​သေတ​နေ့​မွေး​တ​နေ့​ဘဲဆိုပြီး​ သွား​တာဘဲ၊​ မ​ကြောက်ဘူး​။ ဒါ​ကြောင့်​အာရပ်တပည့်​တွေက ကိုယ့်​ကိုချစ်ကြတယ်။ အာရှမှာ စီး​ပွား​ပျက်ကပ်ဆိုက်ပြီး​တဲ့​နောက် အင်ဒိုနီး​ရှား​မှာ သမ္မတဆူဟာတို ပြုတ် ကျပြီး​ တိုင်း​ပြည်က စစ်​ဘေး​ကြံုပြီး​ပြိုလဲမလို ဖြစ်ခဲ့​တယ်။ ​နေရာတိုင်း​မှာ မူဆလင်နဲ့​ ခရစ်ယာန်​တွေ စစ်ဖြစ်​နေတဲ့​အချိန်မှာ မမက အင်ဒိုနီး​ရှား​နိုင်ငံဆိုင်ရာ ယူနီဆက်ရဲ့​ နံပါတ်(၂) အကြီး​အကဲရာထူး​အ​နေနဲ့​ သွား​အလုပ်လုပ်ခဲ့​တယ်။

အင်ဒိုနီး​ရှား​ရဲ့​ အ​ရှေ့​ဖျား​Papua ဆိုတဲ့​ကျွန်း​စုက ဟိုး​အရင်က လူသား​စား​တဲ့​ ​နေရာ​ပေါ့​။ အဲဒီ ​ကျောက်​ခေတ်လူသား​တွေ ​နေတဲ့​နေရာကို လမ်း​ပြတ​ယောက်နဲ့​ ၂ ​ယောက်ထဲ ​တော​တောင်​တွေဖြတ်ပြီး​ ကုန်း​ကြောင်း​ လမ်း​လျှောက် သွား​ခဲ့​တယ်။ အဲဒီလူ​တွေက ခုချိန်ထိ မီး​ခြစ်မသုံး​ဘူး​၊​ မီး​လိုရင် သစ်ကိုင်း​ခြောက်ချင်း​ ပွတ်တိုက်ပြီး​ မီး​မွှေး​ယူကြတုန်း​ဘဲ။ အဝတ်အစား​မဝတ်ကြဘူး​။ သူတို့​ရဲ့​ ဓ​လေ့​အယူအရ မိခင်တ​ယောက်ဟာ သူ့​ရဲ့​က​လေး​တ​ယောက် ​သေသွား​တိုင်း​ လက်​ချောင်း​တ​ချောင်း​ဖြတ်ရတယ်။ လက်နှစ်ဘက်မှာရှိတဲ့​ လက်​ချောင်း​လေး​တွေ အား​လုံး​ဖြတ်လို့​ရတယ်။ လက်မကို​တော့​ပေး​မဖြတ်ဘူး​။ လက်မက အလုပ်လုပ်လို့​ ရ​အောင်ချန်ထား​တာ။ လက်​ချောင်း​တွေဖြတ်လို့​ ကုန်ရင်နား​ရွက်ဖြတ်ရတယ်။ ဒီလို ဖြတ်တဲ့​အခါမှာလဲ ​ကျောက်​ခေတ်လူသား​တွေဖြစ်တဲ့​အတွက် ​ခေတ်မှီသံမဏိဓါး​ ​တွေမရှိတဲ့​အတွက် ​ကျောက်ဓါး​တွေနဲ့​ဖြတ်ရတယ်။ အရမ်း​ကို ​ခေတ်မမှီတဲ့​နေရာ​တွေ ကိုသွား​ခဲ့​ရတယ်။အလုပ်လုပ်ခဲ့​ရတယ်။ ဒီလို​အောက်​ခြေကျကျအလုပ်လုပ်ခဲ့​ရသလို အမြင့်​ဆုံး​ကိုလဲ ​ရောက်ခဲ့​တယ်။ အင်ဒိုနီး​ရှား​ အမျိုး​သမီး​သမ္မတMegawati Sukarnoputri နဲ့​ လက်ရှိသမ္မတ Susilo Bambang Yudhoyono ၂​ယောက်စလုံး​နဲ့​တွေ့​ခဲ့​ရတယ်။

၂၀၀၄ ဩဂုတ်လ အား​ချဲ Acehမှာသူပုန်​တွေထ​နေတဲ့​အတွက် ဘယ်နိုင်ငံခြား​သား​ မှ ​ပေး​မဝင်တဲ့​အချိန်မှာ မမ နဲ့​ ယူနီဆက်ရဲ့​ အလှူရှင်နှစ်ဦး​နဲ့​ ကျန်း​မာ​ရေး​ဝန်ကြီး​ ​လေယာဉ်ပျံနဲ့​သွား​နိုင်ခဲ့​တယ်။ ၂၀၀၄ခု ဒီဇင်ဘာ၂၆မှာ ဆူနာမိ ဖြစ်​တော့​လဲ မမ သွား​ပြီး​ စီမံခန့်​ခွဲခဲ့​ရတယ်။ မမသွား​ပြီး​ လုပ်ကိုင်ခဲ့​တဲ့​အခါမှာ လုပ်ရည်ကိုင်ရည် ​ကောင်း​လို့​ နာမည်အရမ်း​တက်ခဲ့​ တယ်။ ဒါ​ကြောင့်​ ၂၀၀၅မှာ ရာထူး​အကြီး​ကြီး​ တိုး​ခဲ့​တယ်။ ဆူနာမိထိတဲ့​ နိုင်ငံဂနိုင်ငံ အတွက် ​ဒေါ်လာသန်း​ရဝဝ​ကျော်ကို ကိုင်ပြီး​ စီမံခန့်​ခွဲခဲ့​ရတယ်။ ဒီလို ​ငွေသန်း​ရဝဝ​ကျော်ကို သုံး​တဲ့​နေရာမှာ မှန်မှန်ကန်ကန်နဲ့​ လိမ်လည်မှုမရှိဘဲ သုံး​ စွဲတယ်ဆိုတာကို သံသယကင်း​အောင် သိသာနိုင်တဲ့​ စာရင်း​စစ်တဲ့​နည်း​စနစ်၊​ အထက် တင်ပြတဲ့​နည်း​စနစ်​တွေကို နယူး​ယောက်မှာ ရုံး​ထိုင်ရင်း​နဲ့​ တီထွင်ခဲ့​တယ်။ ဒီလိုလုပ် နိုင်ခဲ့​တဲ့​အတွက် ကိုဖီအာနန်၊​ သမ္မတကလင်တန်တို့​ရုံး​နဲ့​ အလုပ်လုပ်ခဲ့​ရတယ်။ ​ဟောလီး​ဝုဒ်သရုပ်​ဆောင် Roger Mooreနဲ့​လဲလက်တွဲလုပ်ခဲ့​ရဘူး​တယ်။တရုတ်ရုပ်ရှင်မင်း​သမီး​ Zhang Ziyi နဲ့​လဲလက်တွဲလုပ်ခဲ့​ရဘူး​တယ်။ တရုတ်ဒုသမ္မတXi Jinping တက်ခဲ့​တဲ့​ High-Level Meeting on Cooperation for Child Rights in Asia Pacific Region ကို ၂၀၁၀ နိုဝင် ဘာလ၄ရက်က​နေ၆ရက်အထိတရုတ်နိုင်ငံ​ပေကျင်း​မြို့​မှာဦး​စီး​လုပ်​ပေး​ခဲ့​တယ်။

သား​တိုး​နေဝင်း​အ​ကြောင်း​… ၁၉၇၉မှာ​မွေး​တဲ့​သား​က မြန်မာပြည်က ထွက်လာတဲ့​အချိန်မှာ ဂနှစ်၉နှစ်အရွယ် ကတည်း​ မမက​ရောက်တဲ့​နေရာတိုင်း​မှာ တ​နေ့​ကို တနာရီ မြန်မာစာ သင်​ပေး​ပါ တယ်။ အ​မေ အလုပ်လုပ်တဲ့​ တိုင်း​ပြည်​တွေကို လိုက်ရလို့​လဲ ဘာသာစကား​ပေါင်း​ ၄မျိုး​ကို​ပြောနိုင်ပါတယ်။ အာဖရိကမှာ အင်တာ​နေရှင်နယ်​ကျောင်း​ တက်ပြီး​ အထက်တန်း​အောင်တယ်။ SATကို အမှတ်ပြည့်​နဲ့​အောင်လို့​ MIT, Harvard တက္ကသိုလ်​တွေက ဝင်ခွင့်​ပေး​တယ်။ ​နောက်ဆုံး​ သူက MITတက္ကသိုလ်ကို ​ရွေး​လိုက် တယ်။ ၁၉၉ဂမှာ MIT တက္ကသိုလ်ကိုတက်ပြီး​ ၅နှစ်အတွင်း​ ကွန်ပျူတာသိပ္ပံ အပါ အဝင်ဒီဂရီ၃ခုနဲ့​အောင်တယ်။ အ​မေပိုက်ဆံကုန်မှာစိုး​လို့​ Ph.D ဘွဲ့​မယူဘဲ အလုပ် တန်း​ဝင်လိုက်တာခုအ​မေထက်ချမ်း​သာ​နေပါတယ်။

အခုလက်ရှိဆရာမရဲ့​အစီအစဉ်… မမက အခုပင်စင်ယူလိုက်ပြီဆို​ပေမယ့်​ ပင်စင်ယူခြင်း​သည် အလုပ်ရပ်စဲခြင်း​မျိုး​ မဟုတ်ပဲ အလုပ်ကိုဆက်လုပ်မယ်။ Consultant အ​နေနဲ့​လုပ်ဘို့​ အစီအစဉ်ရှိတယ်။အဖွဲ့​အစည်း​တခုက မမကို အလုပ်အပ်ချင်ရင် မမကို အီး​မေး​လ်နဲ့​ ဆက်သွယ်လိုက်ရုံ ဘဲ။ မမပြန်​နေမယ့်​ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အီး​မေး​လ်က ​နေ့​တိုင်း​နာရီတိုင်း​ ရ​နေတာ မဟုတ် ​ပေမယ့်​လဲ အီး​မေး​လ်​တော့​ရတယ်။ မမရဲ့​အလုပ်က အီး​မေး​လ်တခုတည်း​ရှိရုံနဲ့​ဖြစ် တယ်။ ဘယ်နိုင်ငံကမဆို မမကို လိုလို့​ ဒီအလုပ်ကို လာလုပ်​ပေး​ပါလို့​ အီး​မေး​လ် ပို့​ လိုက်တာနဲ့​ မမက ထိုင်း​နိုင်ငံကိုထွက်ပြီး​ လိုအပ်တဲ့​အချက်အလက်​တွေ စု​ဆောင်း​ ရှာ​ဖွေပြီး​ သု​တေသနလုပ်ပြီး​ အလုပ်လုပ်ရုံပါဘဲ။ ထိုင်း​နိုင်ငံကို ထွက်လုပ်ရတယ် ဆိုတာကလဲ ရန်ကုန်ရဲ့​အင်တာနက်က ​နှေး​ပြီး​ ထိုင်း​မှာက ပိုမြန်လို့​ အလုပ်လုပ်ရတာ နဲ့​ လိုချင်တဲ့​အချက်အလက်​တွေရှာတဲ့​နေရာမှာ ထိုင်း​မှာက ပိုမြန်လိမ့်​မယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ​တော့​ စီး​ပွား​ရေး​အရ အလုပ်လုပ်မှာ မဟုတ်ဘူး​။ ပရဟိတလုပ်ငန်း​ ကိုလုပ်မယ်။ သူများ​ကိုကူညီတာ၊​ လူငယ်​တွေကို သင်တန်း​ပို့​ချတာ​တွေ လုပ်မယ်လို့​ ဆန္ဒရှိပါတယ်။ လန်ဒန်တက္ကသိုလ်က Public Policy ဘွဲ့​တခု ယူဖို့​ ကြိုး​စား​ ​နေတယ်၊​ တရုတ်ဘာသာစကား​ ဆက်သင်ဦး​မယ်။ အိမ်ကလဲ ပြင်​နေတယ်ဆို​တော့​ ဒီနှစ်​တွေထဲမှာဒါ​တွေပဲလုပ်ဖို့​ရှိပါတယ်။ အ​မေ့​အိမ်ကို ကိုယ်က ပြန်ဝယ်ပြီး​ ပြန်ပြင်​နေတယ်။ နဂိုအိမ်​လေး​ကို ဖျက်လိုက်တဲ့​ အတွက် အိမ်ဖျက်တာ သိန်း​၂ဝ​ကျော် ရတယ်။ အဲဒါအား​လုံး​ကို ပရဟိတလုပ်ငန်း​ လုပ်တဲ့​ဘုန်း​ကြီး​ကျောင်း​ကိုလှူပစ်လိုက်တယ်။ တက္ကသိုလ်မှာစာသင်ခဲ့​စဉ်ကအမှတ်တရဖြစ်တဲ့​အ​ကြောင်း​… တက္ကသိုလ်မှာ သရုပ်ပြဆရာမဘဝနဲ့​ စာစသင်တဲ့​အရွယ်က ၁၉နှစ် ၂၀ မပြည့်​ ​သေး​ဘူး​။ ​နောက် နယ်​တွေမှာ လက်​တွေ့​ဆင်း​ရ​တော့​လဲ ​ကျောင်း​သား​တွေနဲ့​ မမက လက်ရည်တပြင်တည်း​ ​နေထိုင်စား​သောက်တယ်။ ဆရာမဆိုပြီး​ သီး​သန့်​နေတာမျိုး​ မရှိခဲ့​ပါဘူး​။ ​တောနက်ထဲမှာ ကျား​တွေရှိတဲ့​ ဂူကြီး​ထဲမှာ ဖြတ်​ပြေး​ခဲ့​ရဘူး​တယ်။

အမှတ်တရ​တွေက​တော့​အများ​ကြီး​ပါဘဲ။ မမက ​ကျောင်း​ဆရာဗီဇပါတယ်လို့​ ​ပြောလို့​ရတယ်။ ယူနီဆက်မှာ လုပ်​နေရင်း​လဲ ​ရောက်ရာတိုင်း​ပြည်မှာ သင်တန်း​တွေ​ပေး​ရတယ်။ စာ​တွေသင်​ပေး​ရတယ်။ တသက် လုံး​စာသင်​ပေး​လာရတယ်လို့​ပြောလို့​ရပါတယ်။ အလုပ်များ​တဲ့​ကြား​ကအပန်း​ဖြေနည်း​… တ​နေ့​ကို တနာရီခွဲ့​ Yoga လုပ်ပါတယ်။အင်ဒိုနီး​ရှား​မှာတုံး​က​ရေကူး​ပါတယ်။ ရုပ်ရှင်သိပ်မကြည့်​ဖြစ်ပါဘူး​၊​။ တီဗီမှာသတင်း​ပဲကြည့်​ဖြစ်တယ်။ ခရီး​သွား​ရ​တော့​ ​လေယာဉ်​စောင့်​တဲ့​အချိန်မှာ စာဖတ်ပါတယ်။ ငယ်ငယ်က ဝတ္ထုဖတ်​ပေမယ့်​ ​နောက် ပိုင်း​ Non Fiction, Biography နဲ့​ Political History စာအုပ်​တွေဖတ်ပါတယ်။ အခုအသက်အရွယ်အထိမျက်မှန်မတပ်ရ​သေး​ဘူး​။ ​တောင်တက်ဝါသနာပါလို့​ မနှစ်က မမက ​မောင်​လေး​ရယ်၊​ ညီမ​လေး​နဲ့​အတူ ဝိတိုရိယ ​တောင်သွား​တက်ခဲ့​ပါတယ်။

ဖြည့်​ပြောချင်တဲ့​စကား​… နိုင်ငံခြား​ရောက်လာတဲ့​ မြန်မာလူငယ်​တွေ မြန်မာဘာသာစကား​အပြင် အခြား​ဘာ သာစကား​ကိုလဲသင်​စေချင်ပါတယ်။ လူငယ်​တွေကို ပရဟိတလုပ်ငန်း​တွေ များ​များ​ လုပ်​စေချင်သလို ပရဟိတလုပ်ငန်း​တွေမှာလဲ လှူဒါန်း​စေချင်တယ်။ လူတိုင်း​ ကျန်း​မာ​ရေး​အတွက် အချိုကို ​လျှော့​စား​စေချင်တယ်။ အခွင့်​ရရင်မြန်မာပြည်ရဲ့​ပညာ​ရေး​စနစ်ကိုတိုး​တက်​အောင်လုပ်​ပေး​ချင်ပါတယ်။ ။

ရတနာပုံ​နေပြည်​တော်သတင်း​စာ၏ ​တွေ့​ဆုံ​မေး​မြန်ခြင်း​ကို စိတ်ရှည်လက်ရှည် ​ဖြေကြား​ပေး​သော ​ဒေါက်တာရင်ရင်နွယ် အား​အထူး​ကျေး​ဇူး​တင်ပါသည်။ မိုး​သက်ကို ​တွေ့​ဆုံ​မေး​မြန်း​သည်။ မှတ်ချက်။ ။ မန္တ​လေး​ဂေဇက် နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၁ “ထင်ရှား​ကျော်ကြား​ မြန်မာများ​ကဏ္ဍ” တွင်ပုံနှိပ်​ဖေါ်ပြပြီး​ဖြစ်ပါသည်။