အမေရိကန်နိုင်ငံ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ပထမအကြိမ်စကားရည််လုပွဲ (ပထမပိုင်း)

First Round မှာ ဘယ်သူနိုင်ခဲ့သလဲဆိုတာ သိပြီးသားဖြစ်မယ်လို့ထင်ပါတယ်။ သို့သော် သူတို့ ဘယ်လိုအကြောင်းအရာတွေနဲ့ ဘယ်လို စကားရည်လုပြီး ပြိုင်ခဲ့သလဲဆိုတာ သိချင်တဲ့သူတွေ ရှိမယ်ထင်လို့ ဒီလို ကျွန်တော် တင်ပြလိုက်ရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော် ပထမပိုင်းနဲ့ ဒုတိယပိုင်းဆိုပြီး တင်ပြပါ့မယ်။

ပြုလုပ်သည့်နေရာ ။ မစ္စစ္စပီ တက္ကသိုလ်ကျောင်းဝင်း
Moderator(ဦးဆောင်သူ) ။ Jim Lehrer (ဂျင်လေဟ်ရာ)

လေဟ်ရာ ။ လူကြီးမင်းများခင်ဗျား၊ ယနေ့ည ဒီအချိန်မှာ စီပွားရေးပြန်လည်ထူထောင်
ရေးအစီအစဉ် (Financial recovery plan) အပေါ် လူကြီးမင်းတို့ရဲ့ ရပ်တည်ချက်က ဘယ်လိုပါလဲ။ ပထမဦးဆုံး ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားဖြေပါ။ (၂)မိနစ် အချိန်ရပါတယ်။

အိုဘားမား။ ဟုတ်ကဲ့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ် ဂျင်၊ ကော်မရှင်ကိုရော၊ မစ္စစ္စပီတက္ကသိုလ်ကိုလည်း ယခုလို စကားရည်လုပွဲကို တာဝန်ယူပြုလုပ်ပေးလို့ ကျေးဇူးတင်ပါသည်။ ကျွန်တော့်အနေနှင့် တိုင်းပြည် ရဲ့ ရှေ့ရေးကို ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ဖို့အတွက်ဆိုရင် ဒီထက်ပိုပြီး အရေးကြီးသည်ဆိုသည့်အချိန် စဉ်းစား ကြည့်လို့ မရပါဘူး။ အားလုံးသိကြတဲ့ အတိုင်းပါပဲ၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ ယခုအခါမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ အရေးကြီးသည့် (ပြောင်းလဲမှု ပြုလုပ်ရမည့်) အချိန်ကို ရောက်ရှိနေပါပြီ။ ကျွန်တော်တို့တိုင်းပြည်ဟာ ယနေ့အခါမှာ စစ်ပွဲကြီး (၂)ခုမှ ပါ၀င်ဆင်နွှဲနေရတယ်။ ပြီးတော့ စီးပွားပျက်ကပ်ကြီး (Great Depression) ပြီး အဆိုးဝါးဆုံးသော စီးပွားရေးပြဿနာကြီးနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။

Wall Street အကြောင်း ကျွန်တော်တို့ အတော်များများ ကြားသိပြီးဖြစ်ပါတယ် သို့သော် Main Street (ပြည်တွင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ) သည်လည်း ယခုအချိန်တွင် ခက်ခက်ခဲခဲ ရုန်းကန်နေကြရသည်မှာ အတော်လေးကြာသွားကြပြီဟု ထင်ပါသည်။ ဒါဟာလည်း အားလုံးသိကြသည့် အတိုင်း နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍအားလုံးအပေါ် ထိခိုက်မှု၊ အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိသွားနိုင်ပါသည်။

ခင်ဗျားတို့ တွေးမိနေကြလိမ့်မည်၊ ဘာကိုလဲဆိုတော့ “ကျွန်တော့်တို့အပေါ် ဘယ်လိုအကျိုုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်မလဲ၊ ကျွန်တော်တို့၏ အိုးအိမ်များအပေါ် ဘယ်လိုအကျိုုး သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်မလဲ၊ ကျွန်တော်တို့၏အလုပ်များအပေါ် ဘယ်လိုအကျိုုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်မလဲ၊ ကျွန်တော်တို့၏ ပင်စင်စားကာလအတွက် စုဆောင်းထားမှုများအပေါ် ဘယ်လိုအကျိုုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်မလဲ၊ ကျွန်တော်တို့၏ သားသမီးများကို တက္ကသိုလ် ကောလိပ်များသို့ စေလွှတ်နိုင်ရေးအပေါ် ဘယ်လိုအကျိုုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်မလဲ ။ဒါ့ကြောင့်လည်း ကျွန်တော်တို့ ဒီပြဿနာအပေါ် လျင်မြန်စွာ တုန့်ပြန်ဖို့ လိုပါတယ်။ သတိရှိရှိနှင့် တုန့်ပြန်ဖို့လည်း လိုပါသည်။ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ အခွန်ပေးဆောင်နေတဲ့ သူများကို အကာအကွယ်ပေးရင်း စီပွားရေးကို ကယ်တင်ပေးနိုင်မည့် အကြံပေးတင်ပြမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။

နံပါတ်(၁) ဒီကယ်တင်ရေးအစီအစဉ် တစ်ခုလုံးအပေါ် ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ (Oversight) လိုအပ် ပါတယ်။ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ(၇၀၀) ဆိုတာဟာ အမှန်တော့ ကြီးမားသည့် ငွေကြေး ပမာဏ ဖြစ်ပါတယ်။

နံပါတ်(၂) ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အခွန်ပေးဆောင်သူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ငွေတွေကို စွန့်စားပြီး ရင်းနှီးမြှပ်နှံကြသည့်အခါ ၎င်းတို့၏ ငွေများအား ပြန်လည်ရရှိနိုင်ရန် ပြုလုပ်ပေးရ မည်ဖြစ်သည့်အပြင် စီးပွာရေးပြန်လည် ကောင်းမွန်လာသည့်အချိန်တွင် အမြတ်အစွန်းများ ရရှိလာနိုင် စေရန် ဆောင်ရွက်ပေးရမည် ဖြစ်သည်။
နံပါတ်(၃) အရေးကြီးသည့်အချက်မှာ အခွန်ပေးဆောင်သူများ၏ ငွေများ သည် ကုမ္ပဏီအမှုဆောင်များ၏ ဘဏ်စာရင်းများထဲသို့ မရောက်ရှိသွားစေရန်နှင့် တံစိုးလက်ဆောင်များ အဖြစ် မရောက်ရှိသွားစေရန် သတိပြုဆောင်ရွက်သွားရမည် ဖြစ်သည်။

နံပါတ်(၄) ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အိမ်ပိုင်ရှင်များအား အကူအညီပေးနိုင်ရန် သတိပြုလုပ်ဆောင်သွားရမည်ဖြစ်သည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ယနေ့ကြံုတွေ့နေရသည့် စီးပွားရေး အကြပ်အတည်းကြီးမှာ အဆိုပါအိမ်ပိုင်ရှင်များအနေဖြင့် အကြွေးဆုံးရှုံးမှုများကြောင့် ဖြစ်နေရခြင်း ဖြစ်သည်။
ကျွန်တော်တို့အနေဖြင့် လက်ခံထားရမည့် အချက်တစ်ချက်မှာ ယခုပြဿနာ သည် သမ္မတဂျော့ဘွတ်ရှ်၏ (၈)နှစ်ကျော်ကာလ ကြာမြင့်လာပြီဖြစ်သည့် မအောင်မြင်သည့် စီးပွားရေး ပေါ်လစီများ၏ နောက်ဆုံးရလဒ်ဖြစ်နေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းပေါ်လစီမှာ ကွပ်ကဲ ထိန်းသိမ်းမှုများ၊ ဥပဒေများ (Regulation) နှင့် သုံးစွဲသူများအား အကာအကွယ်ပေးသည့် အစီအစဉ်များကို ဖယ်ရှားပြီး ကြွယ်ဝချမ်းသာပြီးသူများအပေါ် ပိုမို၍ အကာအကွယ်ပေးခြင်းဖြင့် စည်းစိမ်ချမ်းသာများ အလိုလို ကျလာနိုင်သည်ဆိုသည့် ပေါ်လစီပင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းပေါ်လစီအား ဆီနိတ်တာ မတ်ကိန်းကလည်း ထောက်ခံခဲ့ပါသည်။ ထိုပေါ်လစီအောင်မြင်ခြင်း မရရှိခဲ့ပါ။

ကျွန်တော့်အမြင်အရ စီပွားရေး၏အခြေခံကို အလယ်အလတ်တန်းစား လူထုမှ မျှတသည့် ရရှိခံစားမှု အခွင့်ရှိ/မရှိဖြင့် တိုင်းတာရမည်ဟု ထင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ကျွန်တော်သမ္မတနေရာကို ၀င်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဒီအကြောင်းအရာကိုပဲ ယနေ့ည ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးရန် မျှော်လင့်ပါသည်။

လေဟ်ရာ ။ ဆီနိတ်တာမတ်ကိန်း ခင်ဗျားအလှည့်ဖြစ်ပါသည််၊ (၂)မိနစ် အချိန်ရပါသည်။

မတ်ကိန်း ။ ဟုတ်ကဲ့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ် ဂျင်၊ အားလုံးကိုလည်း ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ဒီကနေ့ည ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ၀မ်းနည်းစရာ စကာတစ်ခု အရင်ပြောကြားလိုပါသည်။ ဆီနိတ်တာ ကနေဒီ ဆေးရုံတင်ထားရပါသည်။ ကနေဒီသည် ကျွန်တော်တို့အားလုံးအတွက် ခင်မင်ရင်းနှီးရသည့် မိတ်ဆွေကောင်းတစ်ဦး ဖြစ်ပါသည်။ ဆီးနိတ်ရဲ့ ခြင်္သေ့ကြီးတစ်ကောင်ဖြစ်သည့် ကနေဒီအတွက် ကျွန်တော်တို့ ဆုမွန်ကောင်း တောင်းပေးပါသည်။ မစစ္စပီတက္ကသိုလ်ကိုလည်း ယခုလိုပွဲမျိုး စီစဉ်ကျင်းပ ပေးလို့ ကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။
ဂျင်ရေ၊ ဒီရက်ပိုင်းတွေမှာ ကျွန်တော့် စိတ်အနှောက်အယှက်လေးတွေ အနည်းငယ် ကြံုတွေ့နေရပါတယ်။ ကျွန်တော့်လိုပဲ အမေရိကန် နိုင်ငံသား တော်တော်များများဟာလည်း စိန်ခေါ်မှုများကို ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီကနေ့ညမှာတော့ ကျွန်တော် တော်တော်လေး စိတ်သက်သာရာ ရနေပါတယ်။ ဘာကြောင့်လည်းဆိုတာကို ကျွန်တော် ပြောပြပါ့မယ်။

ဒီကနေ့ည ကျွန်တော်တို့ ဒီစကားရည်လုပွဲကျင်းပနေတဲ့အချိန် တစ်ချိန်တည်း မှာပဲ ရီပါဘလီကန်တွေနဲ့ ဒီမိုကရက်တွေဟာ အချိန်အတော်ကြာကာလအတွင်း ပထမဦးဆုံးအနေဖြင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပြီး ကျွန်တော်တို့ ကြံုတွေ့နေရတဲ့ ငွေကြေးဆိုင်ရာပြဿနာအတွက် အဖြေရှာနေကြ ပါပြီ ။
ဒီပြဿနာရဲ့ ပမာဏအပေါ် နည်းနည်းလေးမှ သံသယ မဝင်လိုက်ကြပါနဲ့။ ကျွန်တော်တို့ ယခုပြောနေကြတာ ၊ တွေ့ကြံုနေကြတာဟာ Wall Street ရဲ့ အခက်အခဲ မဟုတ်ပါ။ အမှန်တော့ Main Street (ပြည်တွင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ)၏ ပြဿနာ အခက်အခဲ ဖြစ်နေပါတယ်။ ပြီးတော့ တကယ်လို့ ဒီပြဿနာကို ကျွန်တော်တို့ မဖြေရှင်းပေးနိုင်ခဲ့ဖူးဆိုရင် လူတွေ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ကုန်ကြပါမယ်။ ငွေကြေး၊ အိုးအိမ်မဲ့ ဖြစ်သွားပါလိမ့်မယ်။

ဒါပေမယ့် အရေးကြီးတဲ့အချက်ကတော့ နောက်ဆုံးမှာ ရီပါဘလီကန်တွေနဲ့ ဒီမိုကရက်တွေ အတူတကွ ညှိနှိုင်းပြီး အဖြေတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာအောင် ဆောင်ရွက်နေကြပါပြီ။ ဒီအစီအစဉ်မှာ ပွင့်လင်းမှု (Transparency) လည်း ရှိပါတယ်။ သူ့မှာ တာဝန်ယူမှု (Accountability) နှင့် ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှု (Oversight) ပါ၀င်ပါတယ်။ ၎င်းမှာ အစိုးရက ချေးငွေတွေကို ထိန်းသိမ်းတာထက် ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို အစိုးရမှ ချေးငွေထုတ်ပေးခြင်းဆိုသည့် နည်းလမ်းလည်း ပါ၀င်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအစီအစဉ်မှာ အခြားအကြောင်းအရာများလည်း ထည့်သွင်းပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ကျွန်တော်ဝါရှင်တန်ကို ပြန်သွားခဲ့ပြီး လွှတ်တော်ရုံးမှာ (House of Represen- tative ) ရီပါဘလီကန်ကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့တွေဟာ ညှိနှိုင်းမှုမှာ ပါ၀င် ခဲ့ခြင်း မရှိပါဘူး။ ဒါကို ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာကတော့ လွှတ်တော်ရုံးက ရီပါဘလီကန်တွေ( House Republican ) က သူတို့ကို ဒီပြဿနာဖြေရှင်းရာမှာ ပါ၀င်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံသားအားလုံးအတွက် ကျွန်တော်အချက်တစ်ချက်ကို အလေးထား ပြောကြားလိုပါတယ်။ ဒါကတော့ အကယ်၍ စီးပွားရေးကို တည်ငြိမ်အောင် ပြုလုပ်ပေးနိုင်မယ့် အစီအစဉ်တစ်ခု ချမှတ်နိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင် ယခု အစီအစဉ်ဟာ ဒီပြဿနာနိဂုံးပိုင်း၏ အစမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါက နိဒါပိုင်းရဲ့အဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့ အလုပ်အများကြီးလုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းတွေ ဖန်တီးပေးဖို့ လိုပါတယ်။ နောက်ပြီး ကျွန်တော်တို့ ပြည်ပက ရေနံအပေါ် မှီခိုနေရမှုမှ လွတ်ကင်းအောင် ပြုလုပ်ရပါမယ်။

လေဟ်ရာ ။ ဟုတ်ပါပြီ။ ကျွန်တော့် မေးခွန်းဆီကို ပြန်သွားကြရအောင်။ ဒီစီင်္းပွားရေး ပြန်လည် ဦးမော့လာရေးစီမံချက်(Recovery plan) အပေါ် ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။ တစ်ယောက်စီ ပြောကြည့်ပါ။ (၅)မိနစ်စီ အချိန်ရပါတယ်။ ကျွန်တော် ဆိုလိုတာက ဆီနိတ်တာအိုဘားမား၊ ခင်ဗျား ဒီစီမံချက်ကို သဘောတူပါသလား။ ဆီနိတ်တာမတ်ကိန်းရော သဘောထားဘယ်လိုပါလဲ။

အိုဘားမား ။ ကျွန်တော်တို့ စီမံချက်ရဲ့ အသေးစိတ်ကို မတွေ့ရသေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အဲ့ဒီမှာ စုပေါင်းဆောင်ရွက်နေကြတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်လည်း ယခု ဒီစကားရည်လုပွဲကို ကြည့်ရှု့နေသူတွေအတွက် ပြောကြားလိုတာကတော့ ကောင်းမွန်တဲ့ အစီအစဉ်တစ်ခု ပေါ်ထွက်လာနိုင် လိမ့်မယ်လို့ ကျွန်တော် အကောင်းမြင်ထားပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ ပြန်လည်စမ်းစစ်ဖို့လိုမှာကတော့ ဘယ်လိုလုပ်ပြီး ဒီအခြေအနေကို ရောက်ရှိလာရတာလဲဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။ လွန်ခဲ့တဲ့(၂)နှစ်က ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ချေးငွေ ပြဿနာ၊ ခိုင်မာမှုမရှိတဲ့ ဥပဒေပြဿနာတွေကြောင့် ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ မလွဲမသွေ ပြဿနာတစ်ခု ရင်ဆိုင်လာကြရတော့မယ်လို့ ကတိပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်လည်း အဲ့ဒီအချိန်က မြေဝယ်ဖို့ ငွေချေးရမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အလွဲသုံးစားပြုမှုတွေကို တားဆီးဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပါသေးတယ်။

မနှစ်ကဘဲ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ကို ဒီပြဿနာရဲ့ အတိမ်အနက်ကို ရှင်းပြဖို့နဲ့ သက်ဆိုင်သူတွေအားလုံး စုစည်းပြီး ပြဿနာရဲ့အဖြေကို ၀ိုင်းဝန်းရှာဖွေကြဖို့ တိုက်တွန်းစာ ရေးခဲ့ပါသေးတယ်။

ဒါ့ကြောင့်လည်း ဒီပြဿနာကို အချိန်တိုအတွင်း ဖြေရှင်းပေးဖို့ လိုပါတယ်။ ပြီးတော့လည်း ကျွန်တော်တို့ ၀င်ရောက်ပြီး တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပေးဖို့လည်း လိုပါတယ်။ သို့သော် ကျွန်တော်တို့ အဘယ့်ကြောင့် နည်းဥပဒေတော်တော်များများကို ဖယ်ရှားခဲ့ရသလဲဆိုတဲ့ အချက်ကို စမ်းစစ်ဖို့ လိုလာပါပြီ။ ကျွန်တော်တို့ဟာ (၂၁)ရာစုနှစ်ရဲ့ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေကို ဒီပြဿနာတွေ ဖြေရှင်းဖို့ ရေးဆွဲခဲ့ကြတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုဖြစ်ရတဲ့ အကြောင်းအရင်းတစ်ခုကလည်း စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အယူအဆတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဥပဒေဆိုတာ ဘယ်တော့မှ မကောင်းဘူး (Regulation is always bad) ။

လေဟ်ရာ ။ ဒီစီမံကိန်းကို ထောက်ခံမဲပေးမှာလား၊ ဆီနိတ်တာမတ်ကိန်း ။

မတ်ကိန်း ။ ကျွန်တော်မျှော်လင့်ပါတယ် …………………………..။

လေဟ်ရာ ။ အမေရိကန်နိုင်ငံ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အနေဖြင့် ပြောတာပါ။

မတ်ကိန်း ။ မှန််ပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ ဒီစီမံကိန်းကို ထောက်ခံမဲပေးမှာလား။

မတ်ကိန်း ။ မှန်ပါတယ်။ ထောက်ခံမှာပါ။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တစ်ခုလောက် ထောက်ပြ ပါရစေ။ ကျွန်တော်လည်းပဲ ဖန်းနီးမေး (Fannie mae) နှင့် ဖရက်ဒီမက် (Freddie mac) တို့နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး ကတိပေးခဲ့ပါတယ်။ ပြီးတော့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေရဲ့ လောဘရမ္မက်နှင့် CEO များ၏ မြင့်မားလှတဲ့ လခတို့အကြောင်းကိုလည်း ကတိပေးခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒီပြဿနာကြီး ဖြစ်တော့မယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ အတော်များများ သတိထားမိခဲ့ကြပါတယ်။
ဒီမှာ တာဝန်ယူမှုဆိုတဲ့ ကိစ္စလည်း ရှိပါသေးတယ်။ သမ္မတဒွိုက်အိုင်စင်ဟောင်ဝါ ကို ကြည့်ရအောင်၊ သမ္မတ အိုင်စင်ဟောင်ဝါဟာ နော်မန်ဒီ တိုက်ပွဲမဆင်နွှဲခင် ရှေ့တစ်ညမှာ သူ့ရဲ့ အခန်းထဲဝင်ပြီး စာ(၂)နှစ်စောင်ရေးခဲ့တယ်။ ပထမတစ်စောင်ကတော့ သမိုင်းမှာ ယနေ့အထိနှင့် နောင်ထာဝရ အမှတ်ရနေစေမည့် ကမ်းတက်တိုက်ပွဲတွင် ပါ၀င်ပြီး အောင်ပွဲဆင်ခဲ့ကြတဲ့ အမေရိကန်စစ်တပ်နှင့် မဟာမိတ် တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ဂုဏ်ပြုတဲ့စာ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တစ်စောင်ကတော့ နော်မန်ဒီကမ်းတက်တိုက်ပွဲမှာ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ရလို့ အမေရိကန်တပ်မတော်မှ သူနှုတ်ထွက်ခွင့်တောင်းတဲ့စာ ဖြစ်ပါတယ်။

အခုတော့ ဒီလိုမျိုး တာဝန်ယူတတ်မှုမျိုး မရှိကြတော့ပါဘူး။ ကျွန်တော်က Securities and Exchange Commission ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌကို အနားယူဖို့ (ရာထူးမှ နှုတ်ထွက်ပေးဖို့) တောင်းဆိုခဲ့တဲ့အတွက် အများက ကျွန်တော့်ကို ၀ိုင်းပြီး ဝေဖန်ခဲ့ကြတယ်။ ယခုကျွန်တော်တို့လုပ်ရမှာက တာဝန်ယူတတ်အောင်နှင့် အောင်မြင်ပါက ဆုချီးမြှင့်မှုများ ပြုလုပ်ပေးကြရမှာဖြစ်တယ်။

ဒါပေမယ့် ယနေ့တော့ ၀ါရှင်တန်မှာရော၊ Wall Street မှာပါ ဂုဏ်ပြု ချီးမြှောက်နေကြတာက လောဘနဲ့ ပျက်စီးမှု (Corruption) ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တာဝန်ယူထား တာတွေကို အောင်မြင်အောင် မလုပ်ဆောင်နိုင်မှုကိုလည်း ဂုဏ်ပြုချီးမြှောက်နေကြတယ်။ ကျွန်တော်သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည့်အခါမှာတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့ အစိုးရအဖွဲ့အစည်း အတွင်းက လူတွေအားလုံးကို တာဝန်ယူတတ်ဖို့ ၊ တာဝန်ယူကြဖို့နှင့် ဆုပေး ဒဏ်ပေး ပြုလုပ်ဖို့ ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ ဆီနိတ်တာအိုဘားမား၊ ခင်ဗျား ဆီနိတ်တာမတ်ကိန်း ပြောခဲ့တာနဲ့ စပ်လျဉ်းပြီး သင်တိုက်ရိုက် ပြောလိုတာများ ရှိသလား။

အိုဘားမား ။ ဟုတ်ကဲ့။ ဆီနိတ်တာမတ်ကိန်းပြောခဲ့တာ ကျွန်တော်တို့ တာဝန်ယူတတ်ရမယ် ဆိုတာ လုံးဝ မှန်ကန်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲ့လိုတာဝန်ယူခြင်းဟာ အခုလို ပြဿနာဖြစ်မှ လုပ်ရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျွန်တော်ပြောချင်တာက ဒီစီးပွားရေးနဲ့ စပ်လျဉ်းပြီး အထက်က ထားရှိတဲ့ ပေါ်လစီဟာ Wall Street အတွက် ကောင်းမွန်သော်လည်း Main Street အတွက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိတာ နှစ်အတော် ကြာခဲ့ပါပြီ။

ဒီပြဿနာ မပေါ်ခင်ကတည်းက ရုန်းကန်နေရတဲ့သူတွေလည်း ရှိပါသေးတယ်။ ဒါ့ကြောင့်ပဲ ယခုလို ရေတိုပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့ လုပ်နေကြရမှာ ကျွန်တော်တို့ ထည့်သွင်းစဉ်စားဖို့ လိုအပ်တာကတော့ သာမန်အမေရိကန်ပြည်သူတွေရဲ့ လခတွေ၊ ၀င်ငွေတွေကို ဆုံးရှုံးမှုဖြစ်ပေါ်နေစေတဲ့ အခြေခံပြဿနာများဖြစ်သော ယိုယွင်းပျက်စီးနေသည့် ကျန်းမာရေးစနစ်၊ အောင်မြင်မှုမရှိတဲ့ စွမ်းအင်ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီတွေကိုလည်း ပြန်လည်စမ်းစစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ ဂျွန်(မတ်ကိန်း)က လွန်ခဲ့တဲ့ (၁၀)ရက်လောက်ကပဲ စီးပွားရေးရဲ့အခြေခံတွေဟာ ခိုင်မာလျက်ရှိပါတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ မတ်ကိန်းကို တိုက်ရိုက်ပြောလိုက်ပါ။

အိုဘားမား ။ ကျွန်တော်ကတော့ ဂျွန်မတ်ကိန်းပြောတဲ့ စီးပွားရေးအခြေခံတွေဟာ ခိုင်မာမှု မရှိပါဘူး။

လေဟ်ရာ ။ သူ့ကို တိုက်ရိုက်ပြောပါ။

အိုဘားမား ။ ကောင်းပါပြီ။ ဂျွန်မတ်ကိန်းရေ၊ မင်းလွန်ခဲ့တဲ့ (၁၀)ရက်က ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စီးပွားရေးအခြေခံတွေဟာ ခိုင်မာနေတယ်လို့ ပြောခဲ့တယ်၊

မတ်ကိန်း ။ ခင်ဗျားက ကျွန်တော်မကြားမှာ စိုးလို့လား။

လေဟ်ရာ ။ ကျွန်တော်က ခင်ဗျားတို့နှစ်ယောက် တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် အပြန်အလှန် ပြောဖို့ လုပ်ပေးရတာပါ။

အိုဘားမား ။ ကျွန်တော်ကတော့ အခြေခံအားဖြင့် သဘောမတူပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ဟာ မိမိတို့လုပ်တဲ့ အလုပ်နဲ့စပ်လျဉ်းပြီး နေ့စဉ်နှင့်အမျှ တာဝန်မယူနိုင်ဘူးဆိုရင် ဒီလိုမျိုးပဲ စီးပွားရေး ပြဿနာမျိုး ဖြစ်လာမှာပါပဲ။ ဒါဟာလည်း အာဏာရှိတဲ့လူတွေ၊ ကိုယ်စားလှယ်ငှားနိုင်သူတွေနဲ့ စပ်လျဉ်းပြီး ပြဿနာပေါ်ပေါက်လာမှသာ မဟုတ်ဘဲ သာမန်ပြည်သူတွေဖြစ်တဲ့ သူနာပြု၊ ကျောင်းဆရာ၊ ရဲ၊ စသဖြင့် အားလုံးအနေနဲ့ လကုန်တဲ့အခါ ငွေကြေးပြဿနာ ရှိလာတဲ့အချိန်တွေမှာလည်း ကျွန်တော်တို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။

သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ အကြွေးတွေ ၊ အိမ်ငှားခတွေ ပေးချေဖို့အတွက် အကြွေးထပ်ယူရတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒါတွေကို သိပ်ပြီးအာရုံမစူးစိုက်နိုင်ခဲ့ဘူး။ ဥပမာအနေနဲ့ အခွန်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ပေါ်လစီကို ကြည့်လို့ရပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ ကဲ ဆီနိတ်တာ မတ်ကိန်း၊ အခု အိုဘားမားပြောခဲ့တဲ့ အချက်တွေကို ခင်ဗျား သဘောတူသလား။ အကယ်၍ သဘောမတူဘူးဆိုရင်လည်း ဘာကိုသဘောမတူဘူးဆိုတာ သူ့ကို ပြောပြပေးပါ။

မတ်ကိန်း ။ သဘောမတူပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ဒီစနစ်ကို ပြန်ပြင်ရပါလိမ့်မယ်။ စနစ်ထဲမှာ အခြေခံကျတဲ့ ပြဿနာတွေ ရှိနေပါတယ်။ Main Street ဟာ အခုအခါ ၀ါရှင်တန်ုဒီစီနဲ့ Wall Street တွေဆီက လောဘတွေကြောင့် ပြစ်ဒဏ်ပေးခံနေရတယ်။

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ ခရီးရှည်ကြီးသွားဖို့ လိုပါသေးတယ်။ ထင်ရှားတာ တစ်ခုကတော့ ဒီပြဿနာကို ဖြစ်လာစေတဲ့ အကြောင်းရင်းက ဥပဒေဆိုင်ရာ အေဂျင်စီများ (Regulatory Agencies) အနေနဲ့ တင်းကျပ်တဲ့ ကွပ်ကဲမှုတွေ ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

ကျွန်တော်ကတော့ အမေရိကန်အလုပ်သမားတွေရဲ့ အင်အားနဲ့ အရည်အချင်း တွေကို ယုံကြည်ပါတယ်။ အမေရိကန်အလုပ်သမားတွေဟာ ထုတ်လုပ်မှုအင်အား အကောင်းဆုံးနှင့် တီထွင်ဆန်းသစ်နိုင်မှု အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ယခုထိ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် အကြီးမားဆုံးသော ထုတ်လုပ်သူ ၊ တင်ပို့ရောင်းချသူ ၊ ၀ယ်ယူတင်သွင်းသူ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံအပေါ် အခြေခံကျ ယုံကြည်မှုရှိပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ ကျွန်တော်တို့အတွက် အကောင်းဆုံးရက်တွေ ရှေ့မှာရှိနေသေးတယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ ကောင်းပါပြီ။ နောက်မေးခွန်းတစ်ခုကို သွားကြရအောင်။ ဆီနိတ်တာ မတ်ကိန်း ၊ ခင်ဗျား (၂)မိနစ် အချိန်ရပါတယ်။ ခင်ဗျားရဲ့ စကားလုံးဖြစ်တဲ့ “အခြေခံကျတယ်”ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို သုံးပြီး ခင်ဗျားရဲ့ ဒီစီးပွားရေးပြဿနာဖြေရှင်းပုံနည်းလမ်းနှင့် အိုဘားမားရဲ့ ဖြေရှင်းပုံနည်းလမ်းတို့ကြား အခြေခံ ကျတဲ့ ကွဲပြားမှု ရှိပါသလား။

မတ်ကိန်း ။ ကောင်းပါပြီင်္။ ပကမဦးဆုံး ကျွန်တော်တို့လုပ်ရမှာကတော့ ၀ါရှင်တန်က သုံးစွဲမှု တွေကို ဦးစွာ ကွပ်ကဲထိန်းသိမ်းဖို့ လိုပါမယ်။ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ အခုအစိုးရသုံးစွဲမှုများဟာ အထိန်း အကွပ်မရှိ ဖြစ်နေတယ်။ ယခုအခါ Great Society အချိန်မှစပြီး အစိုးရအဖွဲ့အစည်းဟာ အကြီးမားဆုံး ဖြစ်နေတယ်။

ကျွန်တော်တို့ ရီပါဘလီကန်တွေက အစိုးရကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုပြုလုပ်ဖို့ အာဏာရရှိလာပေမယ့် အစိုရက ကျွန်တော်တို့ကို ပြောင်းပစ်လိုက်တယ်။ အဆိုးဝါးဆုံး လက္ခဏာကို ပြရမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော့်သူငယ်ချင်း Tom Cooburn ကGateway Drug လို့ ပြောခဲ့သလို ယခု စနစ်ကြီးက အထိန်းအကွပ်မဲ့ သုံးဖြုန်းမှုတွေနဲ့ ပျက်စီးမှုတွေ၊ အဂတိလိုက်စားမှုတွေရဲ့ Gateway ဖြစ်နေတယ်။ ဒါ့ကြောင့်လည်း ကွန်ဂရက်အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းအချို့တွေဟာ ဗဟိုအစိုးရထောင်တွေမှာ ယခုလို ကိုယ်ကျိုးအတွက် သုံးဖြုန်းမှုတွေကြောင့် ပြစ်ဒဏ်ခံနေရတယ်။

ခင်ဗျားတို့ သိကြတဲ့အတိုင်းပဲ ၊ မွန်တားနားက ၀က်ဝံတွေရဲ့ DNA တွေကို လေ့လာဖို့ ဒေါ်လာ(၃)သန်း ဖြုန်းခဲ့ကြတယ်။ ဒါဟာ ပြစ်မှုမြောက်တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ သို့သော်လည်း အခွန်ပေးဆောင်သူတွေရဲ့ (၃)သန်းသော ငွေကြေးတွေကို အသုံးပြုနေခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ထိန်းချုပ်ရပါလိမ့်မယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ သမ္မတတစ်ဦးအနေနဲ့ ကျွန်တော်ကတိပေးလိို တာကတော့ ကျွန်တော့်ဆီမှာ မင်တံတစ်ချောင်းရှိပါတယ်။ အဲ့မင်တံဟာ တော်တော်လေးလည်း ဟောင်းပါပြီ။ အဲ့ဒီ မင်တံနဲ့ပဲ ကျွန်တော့်သက်တမ်းကာလတစ်လျှောက် တင်ပြလာတဲ့ ငွေကြေးသုံးစွဲမှု တောင်းခံခြင်း (Spending Bill) အားလုံးကို ဗွီဒိုသုံး ပယ်ချမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အားလုံးကို နာမည်ကျော် ဖြစ်သွားပါလိမ့်မယ်။

ဆီနိတ်တာ အိုဘားမား၏ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အမတ် ဖြစ်နေစဉ်အတွင်း တစ်နေ့ကို ဒေါ်လာ(၁)သန်း၏ ကွာခြားမှုကို သိရှိလိုပါသလား။ ကျွန်တော် အကြံပေးလိုတာကတော့ အစိုးရဖြုန်းတီးမှုများကို ဆန့်ကျင်သည့် လူများ (Citizens Against Government Waste) ဆိုတဲ့ ၀က်ဆိုက်ကို တက်ကြည့်ကြပါ။ ဒီလိုမျိုး နည်းလမ်းတွေဟာ ၀ါရှင်တန်က စည်းမရှိ သုံးစွဲနေမှုတွေကို ကွပ်ကဲထိန်းသိမ်းဖို့ နည်းလမ်းမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကတော့ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားနဲ့ ကျွန်တော်တို့ကြား အဓိက ခြားနားမှုပါပဲ။

လေဟ်ရာ ။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမား (၂)မိနစ် အချိန်ရပါတယ်။

အိုဘားမား ။ မှန်ပါတယ်။ ဆီနိတ်တာ မတ်ကိန်းပြောသလို စီမံကိန်းများအတွက် ဘတ်ဂျက် ဖယ်ထားခြင်း (Earmark Process) ကို အလွဲသုံးစားလုပ်နေကြတာ ရှိပါတယ် ။ ဒါ့ကြောင့်လည်း ကျွန်တော့်ရဲ့ပြည်နယ်မှ ဘတ်ချပ်တောင်းဆိုမှုများအားလုံးကို ရပ်စဲခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ သက်ကြီးရွယ်အို များအတွက် ဘိုးဘွားရိပ်သာဆောက်လုပ်ရန်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အားလုံးကို ပြန်လည်စီစစ်ပြီးချိန်အထိ ဘတ်ဂျက် မတောင်းဖို့ စီစဉ်ခဲ့ရပါတယ် ။နောက်တစ်ချက် မတ်ကိန်းမှန်တာကတော့ ကို်ယ်စားလှယ်တွေနဲ့ ကိုယ်ကျိုး စီးပွား ကိစ္စတွေဟာ ဒီလို Earmark အတွက် တောင်းဆိုနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော့်ကိစ္စ မှာတော့ အဲ့ဒီလို မဟုတ်ပါဘူး။

ရှင်းအောင်ပြောရမယ်ဆိုရင် Earmark သည် မနှစ်ကဘတ်ဂျက်တွင် (၁၈) ဘီလီယံ ရှိတယ်။ ဆီနိတ်တာမတ်ကိန်းက အချမ်းသာဆုံး ကော်ပိုရေးရှင်းများနဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်များထံမှ ဒေါ်လာ (၃၀၀)ဘီလီယံ အခွန်ငွေဖြတ်တောက်ဖို့ အကြံပြုနေပါတယ်။ (၁၈)ဘီလီယံဒေါ်လာဟာ အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါဆိုရင် (၃၀၀)ဘီလီယံဒေါ်လာဟာ အလွန့်အလွန်အရေးကြီးပါမယ်။

ပြီးတော့ သူ့ရဲ့ အခွန်စီမံချက်မှာ Fortune 500 စာရင်းဝင် ကုမ္ပဏီတွေရဲ့ CEO တွေ အနေဖြင့် ပျမ်းမျှ ဒေါ်လာ (၇)သိန်း လျှော့ပေါ့အခွန် ခံစားရမှာဖြစ်ပြီး သန်း(၁၀၀)သော အမေရိကန် ပြည်သူတွေကတော့ မရရှိပါ။
အဲ့ဒီတော့ ကျွန်တော့်ဆန္ဒကတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စီးပွားရေးကို အောက်ခြေ ကနေ တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ရပါမယ်။ ကျွန်တော် အဆိုပြုလိုတာက အလုပ်လုပ်နေကြတဲ့ မိသာစုတွေရဲ့ အခွန်ကို ၉၅% ဖျက်တောက်ပေးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုဆိုတော့ နေ့တိုင်း လစာထုတ်နေရတဲ့ သာမန်အမေရိကန်ပြည်သူတွေ အနေနဲ့ ကိုယ်ပိုင် ပိုငွေလေး အနည်းငယ် ရရှိလာပြီး သူတို့ရဲ့ သားသမီးတွေအတွက် ကွန်ပျူတာလေး တစ်လုံးဝယ်ပေးဖို့နှင့် ကားအတွက် လောင်စာဆီဝယ်နိုင်ဖို့ အခွင့်အရေးရရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ကျွန်တော်ကတော့ ဒါဟာ ဂျွန်မတ်ကိန်းက ဆက်လက်ပြီးတော့ လုပ်ဆောင်မည့် သမ္မတဘွတ်ရှ်၏ စီးပွားရေးပေါ်လစီထက် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ပုံသေနည်းဖြစ်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ ဆီနိတ်တာ မတ်ကိန်း၊ ဘာပြောချင်ပါသလဲ။

မတ်ကိန်း ။ ဟုတ်ကဲ့ ။ ကျွန်တော်က ရှေ့သွားလိုက်၊ နောက်ပြန်ဆုတ်လိုက် မလုပ်လိုပါဘူး။

လေဟ်ရာ ။ ရပါတယ်။

မတ်ကိန်း ။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားအနေနဲ့ ယခုလို သူ့ရဲ့ပြည်နယ်အတွက် စီမံကိန်းကြီး တွေကို အစိုးရဘတ်ဂျက်ကနေ ကျခံသုံးစွဲဖို့ တင်ပြတောင်းဆိုခြင်းများအား အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲသို့ ၀င်ရောက်သည့်အချိန်တွင်မှ ရပ်စဲခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ လွှတ်တော်အမတ် ပထမ (၃)နှစ်တာကာလမှာ ဒါကို သူမသိမြင်ခဲ့ပါ။ ဒေါ်လာ (၉၃၂)သန်း တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားအတွက် ဒါဟာ ကြီးမားတဲ့ ငွေကြေးပမာဏ မဖြစ်ကောင်း မဖြစ်နိုင်ပါ။ သို့သော် ကျွန်တော်အမြဲတမ်းကြားနေရတာက “ ဒါဟာ ဒေါ်လာ (၁၈)ဘီလီယံသာ ဖြစ်သည်” ဆိုသည့် အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပမာဏဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ (၅)နှစ်တာကာလအတွင်း (၃)ဆ တိုးလာခြင်းဖြစ်တယ်ဆိုတာ သိပါသလား။ အထိန်းမဲ့၊ အကွပ်မဲ့ ဖြစ်နေပြီဆိုတာကော သိပါသလား။ လူတွေကို အဂတိလိုက်စားအောင်၊ ပျက်ပြားအောင် လုပ်နေတယ်ဆိုတာကော သိပါသလား။

ဒါ့ကြောင့်လည်း ကျွန်တော်ပြောချင်တာက ဗဟိုအစိုးရရဲ့ စွဲချက်တွေနဲ့ ထောင်ချ ရတာတွေ၊ တရားစွဲရတာတွေ ဖြစ်ပေါ်နေရတာပါ။ ဒါဟာလည်း ရှင်းလင်းဖို့လိုအပ်တဲ့ စနစ်ကြီး ဖြစ်နေပါတယ်။ ကျွန်တော်ကတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့ လုပ်ငန်းသက်တမ်းတစ်လျှောက် ဒါကို တိုက်ဖျက်နေ ခဲ့ရတယ်။ ကျွန်တော့်ကို ဘတ်ဂျက်ခွဲဝေရေးကော်မတီ (Appropriation Committee) ၏ ထိပ်တန်း အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦင်္းက ဆိုရင် ပလိပ်ကြီးလို့တောင် အခေါ်ခံရတယ်။ ကျွန်တော်တော့ အမေရိကန် ဆီးနိတ်မှာ ဖော်ရွှေပျူငှာဆုံးသူဆု (Miss Congeniality) ဆုကို မရရှိခဲ့ပါ။

ဆီးနိတ်တာ အိုဘားမားကတော့ သူ့ရဲ့ အခွန်ဖြတ်တောက်ရေး အစီအစဉ်တွေနဲ့ အတူ Program အသစ်တွေအတွက် ဒေါ်လာ ဘီလီယံ(၈၀၀) အဆိုပြုထားတာကို ထည့်သွင်း မပြောခဲ့ဘူး။
ဒါကတော့ အိုဘားမားနဲ့ ကျွန်တော့်ရဲ့ အဓိက ကွဲပြားမှုပါ။ ကျွန်တော်က သုံးစွဲမှုကို လျှော့ချချင်တယ်။ ပြီးတော့ အခွန်တွေကို လျှော့ထားချင်တယ်။ အခုလို ဆိုးဝါးတဲ့ စီးပွားရေး အခြေအနေမျိုးမှာ အဆိုးဆုံးလုပ်နိုင်တဲ့ အလုပ်တစ်ခုကတော့ ပြည်သူလူထုရဲ့ အခွန်နှုန်းထားကို မြှင့်တင် လိုက်ခြင်းပဲ ဖြစ်တယ်။

အိုဘားမား ။ ဂျွန်မတ်ကိန်းက သူရဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေ ဘယ်ကရသလဲဆိုတာ ကျွန်တော် မသိဘူး။ ရှင်းအောင် လုပ်ကြရအောင်။

ကျွန်တော်လုပ်တာကတော့ ကော်ပိုရေးရှင်းတွေရဲ့ ဟာပေါက်ကြီးတွေကို ပိတ်ပစ် ခြင်း ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံထဲမှာ ရင်းနှီးမြှပ်နှံထားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို အခွန်လျှော့ချပေးနေရတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ပြည်ပ တင်ပို့လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေအပေါ် အခွန်လျှော့ချမှုတွေကို တားဆီးခြင်း လုပ်နေတာပါ။ ပြီးတော့ လူတိုင်း အခြေခံကုသခွင့် ရရိ်ှမယ့် ကျန်းမာရေးစနစ်တစ်ခု အကောင်အထည်ဖော်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေဟာလည်းပဲ အတော်လေးအရေးကြီးတဲ့ အချက်တွေလို့ ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအတွက်လည်း ပဲတစ်ပြားအထိ ကျွန်တော် ပေးနေရတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ပထမအချက်ကို ပြန်သွားရအောင်၊ ဂျွန်ရေ ဒေါ်လာ(၁၈)ဘီလီယံ ဆိုတာ အရေးကြီးတယ်ဆိုတဲ့အချက်ကို ဘယ်သူကမှ ငြင်းမနေပါဘူး။ ပြီးတော့ Earmark (ဘတ်ဂျက် ချန်လှပ် ထားရှိခြင်း) စနစ်ကို ပြန်လည်ပြုပြင်ဖို့ လိုပါတယ်။ ကျွန်တော် သမ္မတဖြစ်တဲ့အခါ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အစိုးရက မဆီမလျော် ဖြုန်းတီးမှု မဖြစ်ပေါ်အောင် တစ်ချက်ခြင်း ဂရုတစိုက် ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါပေမယ့် Earmark စနစ်ကို ဖယ်ရှားလိုက်ခြင်းတစ်ခုတည်းဟာ အလယ်အလတ်တန်းစား လူထုကို လမ်းကြောင်းအပေါ် ပြန်ရောက်ရှိလာစေမယ့် ဖြေရှင်းနည်းမဟုတ်ပါ။ ပြီးတော့ ခင်ဗျားရဲ့ Tax Policy ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် ကြွယ်ဝချမ်းသာပြီးဖြစ်တဲ့ လူတွေကိုသာ ဦးတည် ထားပြီး ယခုအချိန်မှာ ဒုက္ခကြံုတွေ့နေရတဲ့ သူတွေကို လစ်လျူရှု့ထားတာ တွေ့ရတယ်။ ဒါဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ (၈)နှစ်က လုပ်ဆောင်ခဲ့တာတွေရဲ့ အဆက်ဖြစ်နေတယ်။ နောက်ထပ် (၄)နှစ် အဖြစ်မခံနိုင် တော့ပါ။

လေဟ်ရာ ။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားကို ခင်ဗျားရဲ့ အခွန်နှုန်းထားလျှော့ချရေး ပေါ်လစီနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တိုက်ရိုက် ဖြေရှင်း တုန့်ပြန်ပါ။

မတ်ကိန်း ။ ဟုတ်ကဲ့ ။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားအနေနဲ့ ကန့်ကွက်စရာဖြစ်နေတဲ့ နမူနာ တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Business Tax အကြောင်း ပြောကြရအောင်။

ယခုအခါ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒုတိယ အမြင့်ဆုံး အခွန်ပေးဆောင်နေကြရတယ် ။ ဒါကတော့ ၃၅% ဖြစ်ပြီး အိုင်ယာလန်က ၁၁% ပေးဆောင် ရတယ်။
တကယ်လို့ ခင်ဗျားက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးက နေရာအားလုံးကို လုပ်ငန်းလုပ်ဖို့ ရွေးချယ်နိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးရှိမယ်ဆိုရင် အခွန် ၁၁% ကောက်ခံတဲ့ နိုင်ငံမှာ (၃၅%ကောက်ခံသည့် နိုင်ငံမှာထက် ) အလုပ်ခွင် ပိုမိုဖန်တီးနို်င်မယ်၊ လုပ်ငန်း ပိုမိုတိုးချဲ့ နိုင်မယ်၊ ပိုမိုပြီး ရင်းနှင်္ီးမြှပ်နှံမှုတွေ တိုးချု့ ပြုလုပ်နိုင်မှာဖြစ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော် ပြန်ပြီးပြောချင် တာကတော့ ကိုယ့်ပြည်နယ်အကျိုးအတွက် စီမံကိန်းကြီးတွေကို နိုင်ငံတော်ဘတ်ဂျက်ကနေ သုံးစွဲနေကြခြင်း(Pork Barrel Spending) ဟာ (၁၈)ဘီလီယံထက် အများကြီးပိုပါတယ်။ ကျွန်တော် ပြောနိုင်တာကတော့ ဒါကြီးက အတော်လေး ပျံ့နှံ့နေပြီ။ နေရာတကာမှာဖြစ်နေပြီ။

အမေရိကန် ဆီးနိတ်ဟာ မနက်ဖြန် ဒါမှမဟုတ်၊ သန်ဘက်ခါ ဒါမှမဟုတ်၊ ရှေ့တစ်ပတ်အတွင်း တစ်ရက်ရက်မှာ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု ချပါလိမ့်မယ်။ အဲ့ဒီမှာ မိတ်ဆွေတို့ ကြည့်ကြပါ။ နှစ်ထောင်ရှိပါတယ်။ အံဩစရာအလွန်ကောင်းပါတယ်။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားကတော့ မကြာသေးမီကမှ အယူပြောင်းလာတဲ့လူပါ ။ ဒေါ်လာ (၉၃၂)သန်း Pork Barrel Spending အတွက် တင်ပြတောင်းဆိုပြီး ပြောင်းလဲလာခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

အဲ့ဒီတော့ ကျွန်တော်ပြောချင်တာက ကျွန်တော် လူတိုင်းအတွက် အခွန် ဖြတ်တောက်မှု ရစေချင်တယ်။ ကျွန်တော် မိသားစုအားလုံးအတွက် ပြန်အမ်းနိုင်တဲ့ ဒေါ်လာ(၅၀၀၀) အခွန်ချေးငွေ (Tax Credit) ရစေချင်တယ်။ ဒါမှလည်း သူတို့တွေဟာ သူတို့ရဲ့ ကျန်းမာရေး ၀န်ဆောင်မှုတွေကို ရရှိစေမှာဖြစ်တယ်။ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ အမေရိကန်တစ်နိုင်ငံလုံးက မှီခိုနေရတဲ့ ကလေးအားလုံးအတွက် အမြတ်ဝေစု (Dividend) ပမာဏကို (၂)ဆ (၃၅၀၀)ကနေ (၇၀၀၀)အထိ တိုးပေးချင်ပါတယ်။

ကျွန်တော်သိတာကတော့ အခုချိန်မှာ အဆိုးဆုံးလုပ်ရပ်တစ်ခုက ဘယ်သူ့ အပေါ်မှာပဲဖြစ်ဖြစ် အခွန်အခ တိုးမြှင့်လိုက်ခြင်းပဲ ဖြစ်တယ်။ လူအတော်များများကတော့ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားရဲ့ “ချမ်းသာသူ” ဆိုတဲ့ စကားလုံးရဲ့ ဆိုလိုရင်းကို သိလိုကြမှာပါ။

လေဟ်ရာ ။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမား၊ ခင်ဗျား ဒါနဲ့စပ်လျဉ်းပြီး မတ်ကိန်းအတွက် မေးခွန်း ထုတ်စရာ ရှိပါသလား။

အိုဘားမား ။ ဟုတ်ကဲ့။ (၂)ချက်လောက်ပါပဲ။

လေဟ်ရာ ။ ကောင်းပါပြီ ။

အိုဘားမား ။ ကျွန်တော့်ရဲ့ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကတော့ အမေရိကန်ပြည်သူတွေထဲက ၉၅% ခန့်ဟာ အခွန်လျှော့ချခြင်း ခံစားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာ (၂သိန်း ၅သောင်း)ထက် လျော့နည်းတဲ့ ၀င်ငွေရှိသူဖြစ်ရင် အခွန်နှုန်းတိုးမြှင့်မှုကို လုံးဝ ခံစားရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

ပြီးတော့ ဂျွန်ပြောတုန်းက ဒီတိုင်းပြည်မှာ စာရွက်ပေါ်က စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေရဲ့ အခွန်နှုန်းထားဟာ မြင့်မားနေပါတယ်။ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပြဿနာက ဒီလိုရှိပါတယ်။ Tax Code အပေါ်မှာ ဟာပေါက်တွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ ဒါကို အချို့နေရာတွေမှာ မတ်ကိန်းက ထောက်ခံထား ပါတယ်။ အဲ့ဒီနည်းအရဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ ကမ္ဘာ့နှုန်းနဲ့ဆိုရင် အနည်းဆုံး အခွန်နှုန်းထား ပေးဆောင်နေကြရတာဖြစ်ပါတယ်။

အဲ့ဒီတော့ ဆိုလိုတာကတော့ ဒီနိုင်ငံမှာ နေ့စဉ်အလုပ်လုပ်နေရတဲ့ လူတွေ ရှိပါတယ်။ သူတို့တွေဟာ အခွန်ငွေ လျှော့ချမှုကို မခံစားရပါဘူး။ခင်ဗျားအနေနဲ့ ကြည့်ရတာ ရှိပြီးသား ဟာကွက်တွေကို ပိတ်လိုချင်စိတ် ရှိပုံမပေါ်တဲ့အပြင် အဲ့ဒီဟာကွက်တွေပေါ်မှာပဲ ထပ်ပြီး အခွန်နှုန်းထား လျှော့ချဖို့ ကြိုးစားနေပုံရတယ်။ ဒါက ပြဿနာပဲ။

နောက်ဆုံးတစ်ချက်ကတော့ ဆီနိတ်တာ မတတ်ကိန်းက ဒေါ်လာ (၅၀၀၀) တန်ဖိုးရှိတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုဆိုင်ရာ အကြွေးစနစ်အကြောင်း ပြောထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ ခင်ဗျားတို့ကို မပြောပြတာကတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့သမိုင်းမှာ ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ ကျန်းမာရေး အခွင့်အလမ်းတွေပေါ်မှာ အခွန်သတ်ဖို့ပဲ ဖြစ်တယ်။

ဒီတော့ ခင်ဗျားတို့အနေနဲ့ ဒေါ်လာ(၅၀၀၀)တန်ဖိုးရှိတဲ့ ကျန်းမာရေး ၀န်ဆောင်မှု ဆိုင်ရာ အကြွေးခံစားခွင့် ရရှိပါလိမ့်မယ်။ သို့သော်လည်း ခင်ဗျားတို့ရဲ့ အလုပ်ရှင်တွေအနေနဲ့ ခင်ဗျားတို့ ခံစားလိုက်တဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုအတွက် အခွန်ပေးဆောင်ရတော့မယ်။ တကယ်လို့ ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အကြွေးခံစားခွင့်ကို ခင်ဗျားတို့ရဲ့ အလုပ်ရှင်တွေဆီကနေ ဆုံးရှုံးရပြီ ဆိုရင် အပြင်ကို ထွက်ပြီး ဈေးကွက်ထဲမှာ ၀ယ်ရတော့မယ်။ ဒါကတော့ အမေရိကန် ပြည်သူတွေအတွက် ကောင်းတဲ့ အပေးအယူ မဟုတ်ပါ။ ဒါပေမယ့် ဒီအချက်ကလည်း ဈေးကွက်ဟာ အားလုံးကို ဖြေရှင်းနိုင်တယ်၊ ဥပဒေ ထိန်းချုပ်မှုနည်းလေ ကျွန်တော်တို့ ပိုကောင်းလေပဲ ဆိုတာ ပြနေသလိုပါပဲ။

မတ်ကိန်း ။ နေပါဦး၊ ကျွန်တော်တစ်ခုလောက် …………………….။

လေဟ်ရာ ။ ကျွန်တော်တို့အခြား မေးခွန်းတစ်ခုကို သွားဖို့ လိုသေးတယ်။

မတ်ကိန်း ။ ကျွန်တော်သိပါတယ်။ ဒါကလည်း “သွားချင်ရာသွား၊ ပြောချင်တာပြော” (Walk the walk and talk the talk) (အလုပ်နဲ့အပြောမညီခြင်း) ရဲ့ ရှင်းလင်းတဲ့ နမူနာတစ်ခုပါ။ ကျွန်တော်တို့ အမေရိကန် ဆီနိတ်ဆီင်္ကို လောင်စာဆီဆိုင်ရာ ဥပဒေတစ်ခု တင်ပြထားပါတယ်။ အဲ့ဒီ Bill ကို ခရစ်စမတ်အပင်လို မွမ်းမံပြင်ဆင်ပေးထားတယ် (ဥပဒေအား ဆွဲဆောင်မှုအပြည့်ရှိရန် ပြုလုပ်ထားသည်) ။ ရေနံကုမ္ပဏီအားလုံးအတွက် အကျိုးရှိစေမည့် အချက်များလည်း ပါ၀င်တယ်။ ကျွန်တော်က အဲ့ဒီဥပဒေကို ကန့်ကွက်ခဲ့တယ်။ အိုဘားမားက ထောက်ခံမဲပေးခဲ့တယ်။

အိုဘားမား ။ ဂျွန် ၊ ခင်ဗျားက ရေနံကုမ္ပဏီတွေကို နောက်ထပ် ဒေါ်လာ(၄)ဘီလီယံ ပေးဦး မလို့လား ။ အိုဘားမား ။ အဲ့တော့ ပြဿနာက ခင်ဗျားဒီလို အခွန်လျှော့ချမှုတွေကို ရေနံကုမ္ပ္မဏီတွေကို ပေးမယ်ဆိုရင် ရေနံကုမ္ပဏီမဟုတ်တဲ့ သူတွေက အခွန်လျှော့ချမှုကို ခံစားနိုင်ကြမှာ မဟုတ်ဘူးလေ။

မတ်ကိန်း ။ အိုဘားမားရေ။ လေးစားစွာနဲ့ပြောရမယ်ဆိုရင် ပြောရမယ်ဆိုရင် ခင်ဗျားက ဒီအခွန် လျှော့ချမှုတွေကို ရေနံကုမ္ပဏီတွေဆီင်္ အခုပဲ ပေးလိုက်ပြီလေ ခင်ဗျားက ။

အိုဘားမား ။ မဟုတ်သေးဘူး ဂျွန်ရ။ အမှန်တကယ်က ပြောမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော် ဆန့်ကျင်တာကတော့ အဲ့ဒီအခွန်လျှော့ချမှုတွေပဲလေ။ ဒါကိုပဲ ကျွန်တော်က ဖယ်ရှားပစ်ချင်တာ။ အခုဆိုရင်ဗျာ ကျွန်တော်တို့ အခု ဆီးနိတ်ကိုတင်ထားတာ အရေးပေါ် Emergency Bill တင်ထားတယ်ဗျ။ အဲ့ဒီမှာဆိုရင် ကောင်းတဲ့အချက်တွေပါတယ်။ တစ်ချို့အချက်တွေဆိုရင် ခင်ဗျားလည်း သဘောကျမှာပါ။ ဥပမာ ကမ်းလွန်ရေနံ တူးတာတို့ ဘာတို့ပေါ့ဗျာ။ ဒါပေမယ့် ခင်ဗျားက ဒီ Emergency Bill ကို ကန့်ကွက်ထားတယ် ။ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ အဲ့ဒီ Bill မှာ ခင်ဗျားပေးချင်တဲ့ ရေနံ ကုမ္ပဏီတွေဆီကို အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်တွေ မပေးထားလို့ ပဲလေဗျာ။

လေဟ်ရာ ။ ဟုတ်ပါပြီ ၊ ကောင်းပါပြီ။ ထားလိုက်ပါတော့။ ခင်ဗျားတို့ နှစ်ဦးစလုံး လိုချင်တဲ့အချက် ကို ပြောကြရအောင်။ နောက်ထပ်မေးခွန်း (၁)ခုပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒါကတော့ အခုဖြစ်နေတဲ့ စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းကနေပြီးတော့ ကယ်တင်နိုင်မယ့် Rescue Plan အကြောင်း ပြောကြရအောင်ဗျာ။ ပထမဦးဆုံး ဆီနိတ်တာ အိုဘားမား ခင်ဗျား ဖြေရမယ် ။ ခင်ဗျား သမ္မတဖြစ်လာရင် ဘယ်လိုစီပွားရေး အကျပ်အတည်းတွေနဲ့ပဲ ရင်ဆိုင်ရရင်ဆိုင်ရ၊ အဲ့ဒီစီးပွားရေးအကျပ်အတည်းတွေကို ကယ်တင်ပေးမယ့် အစီအစဉ်တွေ ဘယ်လိုပဲ ဆွဲလာဆွဲလာ ၊ ဘယ်လောက်ပဲ အသုံးစရိတ်တွေ ၊ ဥပမာ ဒေါ်လာ (၇၀၀)ဘီလီယံ ကုန်ကျကုန်ကျပေါ့ ၊ အမေရိကန် သမ္မတအဖြစ်နဲ့ ခင်ဗျားဦးစားပေးရွေးချယ်စရာတွေ လုပ်လာရတော့မယ် ဆိုရင် အခု ဒီစီးပွားရေးအကျပ်အတည်းကနေ ကယ်တင်ပေးမယ့် အစီအစဉ်အရ ခင်ဗျားဘာတွေကို စွန့်လွှတ်ရမယ်လို့ ယူဆသလဲ။

အိုဘားမား ။ ဟုတ်ကဲ့။ အချို့ကိစ္စအတော်များများဟာ နောက်ဆုတ်ပြီးတော့မှှ လုပ်ဖို့ လိုအပ်ကောင်းလည်း လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် အခုအချိန်ကြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ အခွန်ကနေပြီးတော့ အမြတ်စွန်းတွေ (Revenues) အခွန်ကနေ ဘယ်လို ၀င်ငွေတွေရလာမယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ မသိသေးဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စီးပွားရေးတစ်ခုလုံးက နှေးလာတယ်။ အဲ့ဒီတော့ အခုအချိန်မှာ ကြိုပြီင်္းတော့ နောက််နှစ်အတွက် ဘတ်ဂျက်က ဘယ်လိုဖြစ်မလဲဆိုတာကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းလို့ မရသေးဘူးဗျ။
ဒါပေမယ့် သေချာတာတစ်ခုတော့ရှိတယ်၊ ဘာလဲဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ဆိုပြီးထင်တဲ့ အရာအားလုံးကို မလုပ်နိုင်သေးတာတော့ သေချာတယ်။ အဲ့ဒီထဲကမှ လုပ်ကိုလုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်တွေ ရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်။ ပထမဦးဆုံး စွမ်းအင်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်တို့ သူများအပေါ်မှာ မှီခိုနေရတာ ကင်းလွတ်အောင် လုပ်ရမယ်။ ဒါ့ကြောင့်လည်း (၁၀)နှစ်တွင်း ကျွန်တော်တို့ အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ စွမ်းအင်နဲ့ပတ်သက်ပြီး အခြားနိုင်ငံတွေအပေါ် မှီခိုအားထားဖို့ မလိုအပ်အောင် အစီအစဉ်တစ်ခု ကျွန်တော်ရေးဆွဲပြီး တင်ပြထားပါတယ်။ အဲ့ဒါမှပဲ (၁၀)နှစ်အတွင်းမှာ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံဟာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ရေနံကုမ္ပဏီအပေါ် မှီခိုနေရတာတွေ ကင်းလွတ်လာမှာပေါ့။ ကိုယ့်နိုင်ငံမှာကိုယ် ရေနံထုတ်လုပ်ပြီး Energy Independent ဖြစ်လာမှာလေ။ အဲ့ဒါအပြင် အရေးကြီးတဲ့အချက်က Alternative Energy အခြားစွမ်းအင်တွေဖြစ်တဲ့ နေစွမ်းအင်၊ လေစွမ်းအင်၊ ဘိုင်အိုဒီဇယ် ၊ ဓါတုဒီဇယ် စွမ်းအင်တွေကိုလည်းပဲ တွင်ကျယ်အောင် အသုံးပြုနိုင်ဖို့အတွက် အဲ့ဒီကဏ္ဍတွေမှာလည်း ရင်းနှင်္ီးမြှပ်နှံမှုတွေလည်း လုပ်ဖို့လည်း လိုအပ်တယ်။ နောက်ပြီးတော့ ရေနံ၊ ဓါတ်ဆီ သုံးစွဲမှု နည်းပါးတဲ့ကားတွေ ကျွန်တော်တို့ရဲ့နိုင်ငံအတွင်းမှာ တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုလာဖို့အတွက်လည်း ဆက်ပြီးတော့ လုပ်ရဦးမှာ။

အဲ့ဒါမှပဲ ဂျပန်တို့၊ တောင်ကိုရီးယား တို့လို နိုင်ငံတွေမှာ လုပ်နေသလိုပဲ ကျွန်တော်တို့လည်းပဲ Energy ဖြစ်အောင်လုပ်နိုင်မှာလေ။ နောက်တစ်ချက်က ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကျန်းမာရေး ၀န်ဆောင်မှုအစီအစဉ် တွေကို ပြန်ပြီး ပြုပြင်ဖို့ လိုအပ်တယ်။ ဘာကြောင့်လည်းဆိုတော့ ဒီကျန်းမာရေး ၀န်ဆောင်မှုတွေဟာ အမေရိကန်မိသားစု အတော်များများအတွက်တော့ ၀န်ထုပ်ဝန်ပိုးကြီးဖြစ်နေတယ်။

ဒီနေရာမှာ ကြံုလို့ ခင်ဗျားတို့သိအောင် ပြောရမယ်ဆိုရင် ပျမ်းမျှ အမေရိကန်ပြည်သူတွေအတွက် ကျန်းမာရေးနဲ့ စပ်လျဉ်းတဲ့ကဏ္ဍတွေမှာ အခွန်လျှော့ချမှုဟာ (၃)ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြင့်တက်သွားပြီလေ။ အဲ့ဒါကြောင့်လည်း တော်တော်များများဟာ စီးပွားရေး အဆင်မပြေဖြစ်ကုန်ကြတယ်။ တစ်ချို့တွေဆိုရင် ဒီကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုကြောင့်ပဲ ဒေဝါလီ ခံသွားရတာတွေ အများကြီးပဲ။ ကျွန်တော််ကတော့ တိုင်းပြည်တစ်ပြည်လုံးက ပြည်သူပြည်သားတွေကို လိုက်ပြီးတော့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းကြည့်တယ်။ အဲ့ဒီတော့ အခုကျွန်တော်တို့လုပ်ရမှာက ဘာလဲဆိုရင် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြင်ဆင်မှုတွေလုပ်ဖို့ လိုလာပြီ။ ဒါမှပဲ ကျွန်တော််တို့ရဲ့ စီးပွားရေးးလုပ်ငန်းတွေကော၊ အမေရိကန်ပြည်သူပြည်သားတွေ၊ မိသားစုတွေအတွက် ပိုမိုပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ ဘဝတွေ ရရှိစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

တတိယအချက် ကျွန်တော်တို့ လုပ်ဖို့ လိုအပ်တာကတော့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ပညာရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ယှဉ်ပြိုင်နိုင်အောင် ကြိုးစားရမယ်။ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာကဏ္ဍတွေမှာ ပိုမိုပြီီး ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုတွေ လုပ်လာရမယ်။ ယခုဆိုရင် တရုတ်နိုင်ငံဟာ အာကာသ လွှတ်တင်ရေးလုပ်ငန်းတွေ၊ အာကာသထဲ လမ်းလျှောက်တဲ့လုပ်ငန်းတွေ လုပ်နေကြပြီ။ အဲ့ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ကျွန်တော််တို့ရဲ့ သားသမီးတွေဟာ သချင်္ာနဲ့ သိပ္ပံဘာသာရပ်တွေမှာ တခြားတိုင်းပြည်က ကလေးတွေနဲ့ ရင်ဘောင်တန်းနိုင်အောင် ကျွန်တော်တို့ဆွဲဆောင်ပေးဖို့ လိုအပ်လာတယ်။

အဲ့ဒီမှာ အရေးကြီးတယ်လို့ လုပ်ဖို့လိုအပ်တယ်လို့ ထင်တဲ့ အချက်တစ်ချက် ကတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံ ပြည်သူပြည်သားတွေအတွက် ကောလိပ်တွေဟာ လူတိုင်းတက်နိုင်မယ့် အခြေအနေဖြစ်အောင် လုပ်ပေးထားဖို့ လိုအပ်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက်ကတော့ ကျွန်တော်တို့ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ အခြေခံ ယန္တရားတွေကို ပြန်တည်ဆောက်ဖို့ လို်အပ်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီယန္တရားတွေမှာ ယခုအချိန်မှာ ခေတ်နောက်ကျနေတာ တွေ့ရတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လမ်းတွေ တံတားတွေ၊ ဆက်သွယ်ရေး မြန်နှုန်းမြှင့် ကွန်ရက်လိုင်းတွေဟာ ကျေးလက်တောရွာအထိ ရောက်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။

နောက်ပြီးတော့ ပြည်တွင်းမှာ လျှပ်စစ်လိုင်းသစ်တွေ ဆောက်လုပ်ပေးပြီးတော့မှ လောင်စာမသုံးတဲ့ Alternative Energy တွေကို အသုံးပြုမယ့် ပြည်သူတွေဆီထိ ရောက်အောင် သွယ်တန်းပေးဖို့ လိုအပ်ပါမယ်။ အဲ့တော့ ဒါတွေကတော့ အခုအချိန်မှာ ကျွန်တော််တို့ လုပ်ပေးဖို့အတွက် ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာ ရိ်ှတဲ့ စီးပွားရေးတွေ Global Economy မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံက ယှဉ်ပြိုင်မှု မြင့်မားဖို့အတွက် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လိုအပ်မယ့် အချက်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေကို ကျွန်တော်တို့ လျှော့ချလို့ မရပါဘူး။ ကျွန်တော််တို့ အနေနဲ့ လျှော့ချရမှာကတော့ အလုပ်မဖြစ်နိုင်တဲ့ စီမံကိန်းတွေ လျှော့ချရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့လည်း ကျွန်တော်တို့ ဆောင်ရွက်နေတဲ့ စီမံကိန်းတွေ ပိုမိုပြီး ထက်မြက်ဖို့၊ ပိုမိုပြီး ဈေးနှုန်းသက်သာတဲ့၊ ကုန်ကျစရိတ်နည်းအောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။

လေဟ်ရာ ။ ခင်ဗျားကော ဆီနိတ်တာ မတ်ကိန်း။ အခုလို စီးပွားရေးခက်ခဲမှု ရင်ဆိုင်နေရတာကနေ ကျော်ဖြတ်နိုင်ဖို့အတွက်အစီအစဉ် Financial Bailout Cost အတွက် သမ္မတ တစ်ယောက်ဖြစ်လာပြီဆိုရင် ဘာတွေကို ဦင်္းစားပေပြီးလုပ်ဖို့အတွက် စီစဉ်ထားပါသလဲ ။

မတ်ကိန်း ။ ဒီမှာဗျာ။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကျွန်တော်တို့က အစိုးရရဲ့ ငွေကြေးသုံးစွဲမှုတွေကို လျှော့ချဖို့တော့ လိုပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျွန်တော်ပြောခဲ့သလိုပါပဲ၊ ကျွန်တော်တို့က အစိုးရကို ငွေကြေးသုံးစွဲမှုမှာ လက်လွတ်စပါယ် အထိန်းအကွပ်မဲ့ဖြစ်အောင် ထားခဲ့မိတယ်။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားဆိုရင် အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ ဆီနိတ်သမိုင်းမှာ အပြောင်းအလဲအမြန်ဆုံး မဲပေးမှုစနစ်ကို ကျင့်သုံးခဲ့တာ။ လက်ဝဲကနေ လက်ယာကို ယိမ်းတာဟာ အင်မတန်မှ မြန်လွန်းပါတယ်။ ဆိုလိုတာကတော့ ကျွန်တော်ပြောချင်တာကတော့ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းရဲ့ အေဂျင်စီတိုင်းမှာ သုံးစွဲနေတဲ့ ငွေကြေးပမာဏကို ပြန်ပြီး စမ်းစစ်ဖို့ လိုတယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။

ပထမဦးဆုံးပြောရရင် စကားမစပ်ပြောရရင် ကျွန်တော်ကတော့ အီသနောနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ခင်ဗျားကို လုပ်ခိုင်းစေတာကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်တယ်။ နောက်တစ်ခုက ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ ကာကွယ်ရေးအတွက် သုံးစွဲနေမှုကို ပြန်ပြီး ဆန်းစစ်ဖို့လိုပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကာကွယ်ရေးအတွက် Defend spending ဟာကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ အကြီးဆုံးသုံးစွဲမှုဖြစ်နေလို့ပါပဲ။ တန်ဖိုးမြင့်မားတဲ့ ပိုလျှံအောင် သုံးထားတဲ့ စာချုပ်တွေကို ပြန်ပြီးးဆန်းစစ်ဖို့လိိုပါလိမ့်မယ်။

အခုဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကာကွယ်ရေး စနစ်တစ်ခုလုံးဟာ ထိန်းချုပ်မှုမရအောင် အသုံးအဖြုန်းကြီးနေပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ တစ်စီးကို ဒေါ်လာ သန်း(၁၄၀)ကုန်ကျမယ့် Littoral Combat Ship လို့ခေါ်တဲ့ သင်္ဘောအသေးတစ်စီး တစ်မျိုးကို တည်ဆောက်ဖို့အတွက် လုပ်နေတာ ကြာပြီခင်ဗျာ။ စုစုပေါင်း သန်း(၄၀၀) ကုန်ကျပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် အခုအချိန်ထိ မပြီးသေဘူး ။ အဲ့ဒီတော့ ကျွန်တော့်တို့အနေနဲ့ နှုန်းထားအတိအကျ သတ်မှတ်ထားတဲ့ စာချုပ်မျိုးကို လုပ်ဖို့အတွက် လိုအပ်နေပြီ။ ကာကွယ်ရေးအတွက် အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။ အဲ့လိုပဲ တစ်ချိန်တည်း အရေးကြီးတာကလည်း ကာကွယ်ရေးအတွက် သုံးစွဲမှုတွေဟာ အရေးပါသလို မဖြစ်မနေ သုံစွဲရမှာတွေလဲဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမာ ပြောရမယ်ဆိုရင် အခုကမ္ဘာပေါ်မှာ ရင်ဆိုင်လာရတဲ့ စိန်ခေါ်မှုအသစ်တွေကို ရင်ဆိုင်ဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ သုံးစွဲရမှာ ဖြစ်ပေမယ့် ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်တွေကိုလည်း စနစ်တကျနဲ့ ထိန်းသိမ်းကြီးကြပ်ပေးဖို့လိုအပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ဘယ်လိုလုပ်ရမယ်ဆိုတာကိုလည်း ကျွန်တော့်အနေနဲ့ သိရှိထားပါတယ်။
ဥပမာပြောရမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဘိုးရင်းကုမ္ပဏီနဲ့ ကာကွယ်ရေး ၀န်ကြီးဌာနကြား ချုပ်ဆိုမယ့် ဒေါ်လာ (၆.၈)ဘီလီယံ ကုန်ကျမယ့် စာချုပ်တစ်ခုကို ကျွန်တော် ကန့်ကွက်ခဲ့တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အဲ့ဒီ ကန်ထရိုက်စာချုပ်ဟာ လုံးဝမှားယွင်းနေလို့ ဖြစ်တယ်။ အဲ့ဒီင်္လိုနဲ့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ အခွန်ဆောင်တဲ့ လူတွေဆီကနေပြီးတော့ ဒေါ်လာ(၆.၈)ဘီလီယံ ငွေကြေးကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်။ ဒီဘိ်ုးရင်းနဲ့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကြား စာချုပ်ကို ကျွန်တော်တို့ အပြန်ပြန် အလှန်လှန် စစ်ဆေးခဲ့တယ်။ ဒီကန်ထရိုက်စာချုပ်ကို မချုပ်နိုင်အောင် လုပ်နိုင်ခဲ့တယ်။ နောက်ဆုံးတော့ တာဝန်ရှိတဲ့သူ တော်တော်များများကို ထောင်တွေပို့ပြီးတော့ အပြစ်ပေး အရေးယူနိုင်ခဲ့တယ်။ အဲ့ဒါကြောင့်လည်း ဒီလို စစ်ဆေးပြီး ထိန်းချုပ်ပြီး ဘယ်လိုလုပ်ရမယ်ဆိုတာ ကျွန်တော် ကောင်းကောင်းသိပါတယ်။ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဒီကိစ္စတွေမျိုးတွေမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ပါ၀င်ဆောင်ရွက်လာခဲ့လို့ဖြစ်ပါတယ်။

နောက်တစ်ခု ကျွန်တော်တို့ လုပ်ဖို့လိုတာကတော့ အစိုးရရဲ့ အေဂျင်စီတိုင်းကို စနစ်တကျ ပြန်လည် ဆန်စစ်လေ့လာဖို့ လိုအပ်ပြီးတော့၊ သူတို့ရဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ အလုပ်တွေ၊ လုပ်နေတဲ့လုပ်ငန်းတွေကို ဆက်ပြီး လုပ်စေမှာဖြစ်ပြီး တာဝန်မကျေတဲ့ ၊ စနစ်တကျ မဖြစ်တဲ့ဟာတွေကိုလည်း ပြန်ပြီး အရေးယူဖယ်ရှားပစ်ဖို့ လိုအပ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ ဒါပေမယ့် ခင်ဗျား ခင်ဗျားတို့နှစ်ယောက် ပြောနေတာကို ကျွန်တော်ပြန်ပြီး စနစ်တကျ ဝေဖန်ကြည့်ရမယ်ဆိုရင် အခုလို စီးပွားရေးအခက်အခဲကနေ ကျော်လွှားနိုင်ဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းရာမှာ ရလာမယ့် ရလဒ်အနေနဲ့ ခင်ဗျားတို့ သမ္မတဖြစ်လာရင် အဓိကပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုလုပ်ဖို့အတွက် ဘာမှ မရှိဘူးဆိုတာ ပြနေတယ်၊ အဲ့ဒါ ဟုတ်သလား၊ ခင်ဗျားတို့ ဒါကို ဆိုလိုချင်တာလား။

အိုဘားမား ။ မဟုတ်ဘူးဗျ။ ကျွန်တော် ပြောခဲ့သလိုပါပဲ ။ တစ်ချို့ဆောင်ရွက်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ရပ်ပစ်ဖို့ လိုမယ်။

လေဟ်ရာ ။ ဥပမာ ပြပါဦး ။

အိုဘားမား ။ တချို့ဆိုရင် ရက်ရွှေ့ထားဖို့ လိုအပ်တာတွေ၊ ခဏရပ်ဆိုင်းထားဖို့ လိုအပ်တာတွေ ရှိတယ်။ ဥပမာပြောရရင် ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ကျွန်တော်တို့အမေရိကန် တိုင်းပြည်ကြီးဟာ အခြားနိုင်ငံတွေအပေါ်မှာ ရေနံနဲ့ပတ်သက်ပြီး မှီခိုနေရတာကို လွတ်ကင်းအောင် ဆောင်ရွက်ကြရမယ်လေ။ ဒါကြီးဟာ ကြီးမားတဲ့ စီမံကိန်းကြီးတစ်ခုပဲ ။ သူ့ကို လုပ်ရမယ် ဆိုလို့ရှိရင်လည်း နှစ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ရမယ့် ကြာရှည်စီမံကိန်းကြီးတစ်ခု ဖြစ်လာမှာပါ။

လေဟ်ရာ ။ ဒါဆိုရင် ခင်ဗျား ဒါကို မစွန့်လွှတ်ချင်ဘူးပေါ့ ။

အိုဘားမား ။ လုပ်ဖို့လိုအပ်တာကိုတော့ မစွန့်လွှတ်ချင်ဘူးလေ။ ဒါပေမယ့် တချို့အစိတ်အပိုင်း တွေကတော့ လုံးဝစွန့်လွှတ်လို့ မရတာလည်း ရှိတယ်။ အဲ့မှာ ဂျွန်ပြောတာ မှန်တယ်။ ကျွန်တော်တို့ သုံးစွဲမှုကို လျှော့ချဖို့တော့လိုတယ်။ ဥပမာ ပြောရရင် အခုအချိန်မှာ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာ (၁၅)ဘီလီယံကို ပုဂ္ဂလိက အာမခံကုမ္ပဏီတွေကို ကျန်းမားရေး ၀န်ဆောင်မှုစနစ်တွေအတွက် နှစ်တိုင်းနှစ်တိုင်း ပေးနေရတယ်။ ဒါဟာ အလုပ်မဖြစ်ဘူး ။ ဒီကောင်တွေက တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာ (၁၅)ဘီလီယံကို အသာလေးနဲ့ ယူသွားတာပဲရှိတယ်။ အဲ့ဒီတော့ ဒါကြီးက အလကားပေးပစ်လိုက်ရတာနဲ့ အတူတူပဲ။

ဂျွန်ကလည်း ပြောသွားသေးတယ်၊ ကျွန်တော့်ကို အရမ်း လစ်ပရယ် ဖြစ်တယ်ဆိုပြီးတော့ ။ မှန်ပါတယ် ၊ ဒါကလည်း ဘာကြောင့်လည်းဆိုတော့ သမ္မတဘွတ်ရှ်ရဲ့ မှားယွင်နေတဲ့ ပေါ်လစီတွေကို ကွန်ဂရက်မှာ ကျွန်တော်က ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်လာခဲ့လို့ဖြစ်တယ်။ နောက်တစ်ချက်က ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ကွန်ဂရက်မှာ လူတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Tom Coborn နဲ့ လက်တွဲလုပ်ခဲ့တယ်လေ။ အဲ့ Tom မှာဆိုရင် စောစောပိုင်းက ဂျွန်ပြောခဲ့သလိုပဲ အစိုးရစနစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး Google လို ၀က်ဆိုက်တစ်ခု တည်ထောင်ဖို့အတွက် အကြံပေးခဲ့သူလေ။ အဲ့လို ၀က်ဆိုက်က်နေပြီးတော့ အစိုးရရဲ့ သုံးစွဲမှုတွေကို တစ်ဒေါ်လာစီ ဘယ်လို သုံးစွဲသွားသလဲ်ဆိုတာကို အခွန်ဆောင်သူတွေ အားလုံး ကြည့့်ရှု့နိုင်မယ့် ၀က်ဆိုက်တစ်ခု တည်ထောင်ဖို့ဖြစ်တယ်။

လေဟ်ရာ ။ ခဏလေးနေပါဦး၊ ကျွန်တော်ပြောချင်တာက ဆီနိတ်တာရေ၊ ခင်ဗျားတို့ နှစ်ယောက် ထဲက တစ်ဦးဟာ လာမယ့် ဇန်နဝါရီမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ သမ္မတ ဖြစ်တော့မှာလေ။ ပြီးတော ့ခင်ဗျားတို့ တာဝန်လွှဲပြောင်းယူမယ့်အချိန်ဟာလည်း အမေရိကန်နိုင်ငံကြီးဟာ စီးပွားရေး ပြဿနာတစ်ခုကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အချိန် ဖြစ်တယ်လေ။ အဲ့တော့ ကျွန်တော်သိချင်တာက ဒီစီးပွားရေး ပြဿနာကြီးဟာ ခင်ဗျားတို့ရဲ့ သမ္မတတာဝန်ထမ်းဆောင်တဲ့နေရာမှာ ဘယ်လိုမျိုး ကြီးကြီးမားမား၊ ဒါမှမဟုတ် အနည်းနဲ့ အများ ထိခိုက်မှု ရှိမလဲဆိုတာ သိချင်တာဗျာ။

မတ်ကိန်း ။ ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ အချို့ပရိုဂရမ်တွေကလွဲပြီး ကျန်တဲ့နေရာ အားလုံးမှာ သုံးစွဲမှုအားလုံး ရပ်စဲလိုက်မယ်ဆိုရင်ရော ဘယ်လိုနေမလဲ။

လေဟ်ရာ ။ သုံးစွဲမှုအားလုံးကို ရပ်ပစ်လိုက်မယ်လို့ ဆိုလိုတာလား။

မတ်ကိန်း ။ အရေးကြီးတာက အချို့ကိစ္စတွေက ဥပမာ ကာကွယ်ရေးတို့၊ တပ်မတော် အမှုထမ်းဟောင်းတို့၊ ကျန်းမာရေးတို့စတဲ့ ကိစ္စတွေဟာ အရေးကြီးတဲ့ ကိစ္စတွေလေ။ အဲ့ဒါမို့လို့ သူတို့ကိုတော့ သုံးစွဲမှုဖြတ်တောက်ပစ်လိုက်ဖို့ မရဘူးလေ။

လေဟ်ရာ ။ အိုဘားမားကကော ခင်ဗျား အဲ့လိုလုပ်မှာလား။

အိုဘားမား ။ ဒီလို သုံးစွဲမှုတွေကို ဖြတ်တောက်ပစ်တာပေါ့။ Spending Freeze ဆိုတာကတော့ အပ်နဲ့ထွင်းရမယ့်နေရာမှ ပုဆိန်နဲ့ပေါက်သလို ဖြစ်နေပြီဗျ။ ဥပမာ ပြောရမယ်ဆိုရင် တစ်ချို့ စီမံချက်တွေဟာ အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ကိုပေးထားတဲ့ ငွေကြေးပမာဏဟာ အရမ်း နည်းနေတယ်။
ကျွန်တော်ကတော့ ကလေးတွေရဲ့ ပညာရေးစနစ်ကို သုံးစွဲနေတဲ့ ငွေကြေးပမာဏကို တိုးပေးချင်တယ်။ အဲ့ဒီတော့ ဒီလိုပညာရေးစနစ်အတွက် အသုံးစရိတ်တွေကို ဖြတ်တောက်ပစ်မယ် ဆိုတာမျိုးကတော့ လုံးဝမဖြစ်သင့်ဘူးပေါ့။ နောက် အစိုးရအသုံးစရိတ်တွေ ခြွေတာဖို့အတွက် ကြည့်လို့ရမယ့် တစ်နေရာ ကျွန်တော်ပြောပြမယ်။ အခုချိန်မှာဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ တစ်လကို ဒေါ်လာ သန်းဘီလီယံကို အီရတ်မှာ သုံးနေတယ်။ အဲ့ဒီအချိန်မှာ အီရတ်နိုင်ငံက တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာ(၇၉)ဘီလီယံ အမြတ်ထွက်နေတယ်။ အဲ့တော့ ဆိုလိုချင်တာကတော့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ပြည်တွင်းမှာကော ပြည်ပမှာပါ ခိုင်မာပြီး ကြံ့ခိုင်နေဖို့ဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒီစစ်ကြီးကို ပြီးအောင်လုပ်ဖို့ လိုပြီ။

မတ်ကိန်း ။ ဒီမှာဗျာ ၊ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံဟာဆိုရင် တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာ(၇၀၀)ဘီလီယံ လောက်ကို ပြည်ပ တိုင်းပြည်တွေအတွက် အသုံးပြုနေရတယ်။ တစ်ချို့နိုင်ငံတွေ ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ကို ကြည့်ချင်တဲ့ နိုင်ငံတွေမဟုတ်ဘူး။ နောက်ပြီး အဲ့ဒီငွေတွေထဲက တစ်ချို့ဟာဆိုရင် အကြမ်းဖက် အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့လက်ထဲ ရောက်သွားတာပဲ။ ကျွန်တော်တို့ဟာ ပြည်တွင်းအတွက် လေအား လျှပ်စစ်၊ နေအားလျှပ်စစ်နဲ့၊ သဘာဝဓါတ်ငွေ့တွေ၊ လောင်စာဆီမသုံးစွဲတဲ့ကားတွေ လုပ်ဖို့အတွက်လိုတယ်၊ သုံးစွဲဖို့ အတွက်လိုတယ်။ ပြီးတော့လည်း ကမ်းလွန်ရေနံတူးတာတွေ ဆက်လုပ်ရမယ်။ နယူးကလီးယား ထုတ်လုပ်နိုင်မှုကိုလည်း ဆက်လက် မြှင့်တင်သွားရမယ်လေ။
ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားဟာဆိုရင် နယူးကလီးယား လောင်စာတွေကို သိုလှောင်ထားခြင်းလို ပြန်ပြီး သုံးစွဲလို့ရတဲ့၊ ပြန်လုပ်တဲ့အားလုံးကို သူဟာ ကန့်ကွက်ခဲ့တဲ့သူပါ။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒီကနေထိုင်ပြီးတော့့ ကိုယ်သွားချင်တဲ့နေရာကို ရောက်အောင် သွားနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလေ။ နောက်တစ်ချက်ကတော့ သက္ကရာဇ် (၂၀၃၀)မှာ နယူးကလီယား ဓါတ်အားပေးစက်ရုံ(၄၅)ခု ထပ်မံတည်ဆောက်ခြင်းအားဖြင့် ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အလုပ်အကိုင် (၇)သိန်းကို ဖန်တီးပေးနိုင်မှာ ဖြစ်တယ်။ ဒီနယူးကလီးယား စွမ်းအင်ဟာဆိုရင် ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံဟာ သူများနိုင်ငံတွေအပေါ်မှာ လောင်စာအတွက် မှီခိုနေရတာကနေ ကင်းလွတ်အောင် လုပ်ပေးနိုင်ရုံတင်မဟုတ်ဘဲဲ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့လည်း ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ပြဿနာတွေကနေလည်း ရှောင်ရှားပေးနိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာဖြစ်တယ်။ အဲ့ဒါကြောင့်လည်း ဒီနယူးကလီးယားစွမ်းအင်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်ဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ပါ၀င် ဆောင်ရွက်နေတာဖြစ်တယ်။ ဒီနေရာမှာ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ သမ္မတဟောင်း ကလင်တန်နဲ့ လက်တွဲ ဆောင်ရွက်ခဲ့ရတဲ့အတွက်လည်း ကျွန်တော် အရမ်းဂုဏ်ယူ ၀မ်းသာပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ နောက်ထပ်မေးခွန်းတစ်ခုကို မသွားခင် ကျွန်တော်မေးခဲ့တဲ့ မေးခွန်းကိုပဲ ပြန်ပြီးတော့ ပုံစံတစ်မျိုုးနဲ့ ထပ်မေးကြည့််ပါရစေ။ ခင်ဗျားတို့ နှစ်ယောက်စလုံးက ဒီစီးပွားရေး အခက်အခဲကြီးဟာ ခင်ဗျားတို့ သမ္မတ ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ၊ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်တဲ့နေရာမှာ ပြောင်းလဲမှုအသစ်လုပ်ဖို့အတွက် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိမယ်ဆိုတာ ခင်ဗျားတို့ ၀န်ခံပါသလား။

အိုဘားမား ။ ဒါကတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့အစိုးရ သုံးစွဲမှုစရိတ် ဘတ်ဂျက်ပေါ်မှာ အကျိုး သက်ရောက်မှု ရှိမယ်ဆိုတာကတော့ သံသယဝင်စရာ မရှိပါဘူး။ ဒါတင် မကသေးပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ အခုသုံးလိုက်မယ့် ဒေါ်လာဘီလီယံ(၇၀၀)ပြန်ရမယ်ဆိုရင်တောင် ၊ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အမေရိကန်ဈေးကွက်ကြီး ပြန်ပြီးနလံထူလာနိုင်မယ် ဆိုရင်တောင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘတ်ဂျက်ပေါ်မှာ ဒီစီးပွားရေး ပြဿနာကြီးက အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိနေမှာပါပဲ။ ခုဏ ပြောသလို ကျွန်တော်တို့ သုံးလိုက်တဲ့ ဒေါ်လာဘီလီယံ(၇၀၀)ပြန်ရမယ် ၊ စီးပွားရေးဈေးကွက်ကြီး ပြန်ပြီးနလံထူလာနိုင်မယ် ဆိုတာတွေဟာ အမှန်တကယ်တော့လည်း တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ဖြစ်လာမှာပါ။ ဒါပေမယ့် ဒါက အချိန်တော့ ယူရဦးမှာလေ ။
နောက်ပြီး ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စီးပွားရေးက နှေးကွေးလာတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျွန်တော်တို့ အခွန်ငွေတွေ ဟာလည်း လျော့နည်းပြီးတော့ ၀င်လာမယ်ဆိုတာကိုလည်း ကျွန်တော်တို့ မျှော်မှန်းထားရမယ် ။ အဲ့ဒီတော့ သမ္မတတစ်ယောက်အနေနဲ့ ကျွန်တော် မလွဲမသွေ လုပ်ရမှာကတော့ ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ကျွန်တော်ချရမှာကတော့ သေချာနေတယ်ဗျာ ။

ကျွန်တော် ပြောချင်တာ တစ်ခုပဲ ရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီလို ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချဖို့ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ တန်ဖိုးတွေ ၊ ဘယ်လို ရှိနေသလဲ။ ဘာကို ကျွန်တော်တို့ ဦးတည်ပြီး တိုက်ခိုက်မှုတွေ လုပ်ရမှာလဲ။ ကျွန်တော်တိုရဲ့ ဦးစားပေးကဏ္ဍတွေက ဘာတွေလဲ။ ပြီးတော့ အကယ်၍ ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒေါ်လာ(၃၀၀)ဘီလီယံ အခွန်လျှော့ချမှု လုပ်မယ် ဆိုလို့ရှိရင် ဘာတွေဖြစ်လာမလဲ။
နောက် ကျွန်တော်တို့ ပြည်သူပြည်သားတွေအပေါ်မှာ ၀န်ထုပ် ၀န်ပိုးကြီး ဖြစ်နေတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုစနစ်ကို ဒီအတိုင်း ဆက်ထားသွားမယ် ဆိုလို့ရှိရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ မမှန်မကန် လုပ်ပြီလို့ ယူဆရမှာ ဖြစ်တယ်။ အဲ့ဒီတော့ ဒီလိုမျိုး ပေါ်လစီမျိုးကို ရေရှည် မချမိနိုင်အောင် ကျွန်တော့်အနေနဲ့ သတိထားပြီး ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မတ်ကိန်း ။ ဟုတ်ကဲ့။ ကျွန်တော်ကတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အစီအစဉ်တွေကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ (Federal Government) လက်ထဲကို ထိုးမထည့်ချင်ဘူး။ အဲ့ဒီလိုမျိုး လုပ်တဲ့အလုပ်ကလည်း ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားရဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုအစီအစဉ်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်တယ်လေ။ ကျွန်တော်ကတော့ အမေရိကန်မိသားစုတွေ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့နေရာမှာ သူတို့နဲ့ သူတို့ရဲ့ ဆရာဝန်တွေကြား ချရမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်လို့ ကျွန်တော်ယုံကြည်ပါတယ်။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရ (Federal Government)က ချမှတ်ရမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက် မဟုတ်ပါဘူး။ အဲ့ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ လုပ်ရမှာက သုံးစွဲမှုတွေကို လျှော့ချရမယ်။ ကျွန်တော်ဟာလည်းပဲ သုံးစွဲမှုကို လျှော့ချတဲ့နေရာမှာ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့တာ ကြာပါပြီ။ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားကတော့ သူ့ရဲ့ စီမံကိန်းသစ်တွေအတွက် ဒေါ်လာ ဘီလီယံ(၈၀၀) သုံးစွဲဖို့အတွက် တောင်းဆို ထားတယ်။ အဲ့တော့ ကျွန်တော် အကြံပေးချင်တာကတော့ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားအနေနဲ့ သူတင်ပြထားတဲ့ စီမံကိန်းတွေထဲကနေ တချို့ကို ပယ်ဖျက်ပစ်လိုက်ဖို့ အကြံပေး တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။
သို့သော်လည်းပဲ တစ်ခုပြောချင်တာကတော့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ မဖြစ်မနေသုံးစွဲရမယ့် စီမံကိန်းတွေအတွက် ၊ ဆောင်ရွက်ရမယ့် စီမံကိန်းတွေအတွက်တော့ ငွေကြေးဖြတ်တောက်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဥပမာ ပြောရမယ် ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံက စစ်မှုထမ်းဟောင်းတွေအတွက် သုံးစွဲနေတဲ့ အသုံးစရိတ်တွေ လျှော့ချဖို့ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ အဲ့ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးကို ကောင်းမွန်တဲ့စီးပွားရေး၊ ခိုင်မာတဲ့ စီးပွားရေး တစ်ခုဖြစ်ဖို့အတွက် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကတော့ မည်သူရဲ့ အခွန်အခတွေကိုမှ ပိုပြီးတော့ တောင်းခံခြင်း မပြုဘဲ အခွန်တွေကို လျှော့ချပစ်ဖို့ဟာ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ အဲ့ဒီနည်းလမ်းနဲ့ပဲ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စီပွားရေး ပြန်ပြီးနလန််ထူလာနိုင်လိမ်မယ့်လို့ ကျွန်တော်ကတော့ ခံယူထားပါတယ်။ သုံးစွဲမှုတွေကို ထိန်းသိမ်းကွပ်ကဲဖို့၊ ကြပ်မတ်ဖို့အတွက်ဟာ ဒီအစီအစဉ်တွေအတွက် အရေးပါတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
ပြီးတော့ အခုလို အကျပ်အတည်းမျိုး ကျွန်တော်တို့ ရောက်လာရတဲ့ အကြောင်းရင်းထဲက အရေးပါဆုံးအကြောင်းတစ်ခုကလည်း သုံးစွဲမှုတွေဟာ ထိန်းသိမ်းမှုမရှိ၊ ကွပ်ကဲမှုမရှိ ဖြစ်သွားလို့ဆိုတာ ငြင်းစရာ မရှိပါဘူး။ တရုတ်နိုင်ငံဟာ ကျွန်တော်တို့အပေါ်မှာ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ(၅၀၀) အကြွေးတင်နေပါတယ်။ သုံးစွဲမှုကို လျှော့ချဖို့အတွက် ဆိုတာကလည်း လုပ်နိုင်တဲ့ ၊ ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့၊ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပါ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျွန်တော်အနေနဲ့ ဒီလို ပိုလျှံပြီး သုံးမှုတွေကို တိုက်ဖျက်ရာမှာ ကျွန်တော့်ရဲ့ ဆီနိတ်တာကာလ လွှတ်တော်အမတ် ဘဝတစ်လျှောက်လုံးမှာ လုပ်ခဲ့တဲ့ အလုပ်မို့လို့ပါပဲ။
ပြီးတော့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ မလိုအပ်ဘဲ သုံးစွဲမှုတွေ၊ ပိုပြီးတော့ သုံးစွဲနေတာ တွေကို လျှော့ချဖို့ တိုက်ဖျက်ဖို့အတွက် အစီအစဉ်တွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ အစိုးရ အေဂျင်စီတွေ ထဲမှာ သုံးစွဲမှု လျှော့ချတာတို့၊ ဘတ်ဂျပ်ဖြတ်တောက်တာတို့ လုပ်လို့ရမယ့် အေဂျင်စီ မရှိပါဘူးလို့ ပြောလာလို့ ရှိရင်တော့ အဲ့ဒီလူဟာ ၀ါရှင်တန်မှာ ကြာကြာ အလုပ်မလုပ်ဖူးလို့ပဲ ဖြစ်မယ်လို့ ကျွန်တော် ပြောရမှာဖြစ်ပါတယ်။

အိုဘားမား ။ ဂျွန်၊ ကျွန်တော်တစ်ချက်ပဲ ပြောချင်ပါတယ်။ ဂျွန်ရေ၊ အခု ခင်ဗျားပြောနေတဲ့ သမ္မတ ကလည်း သူ့ရဲ့သမ္မတ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုံးမှာ ချမှတ်ခဲ့တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေထဲက ၉၀%ကို ခင်ဗျားက ထောက်ခံပါတယ်လို့ ဆိုပြီးတော့ အားပေးထောက်ခံခဲ့တဲ့ သမ္မတကပဲ ဒီလို သုံးစွဲမှုတွေကို တိုးတိုးပြီးတော့ပဲ လုပ်နေတာလေ။ ဒီလို လွန်ကဲစွာ သုံးစွဲတာတွေ၊ ဒီလို လွန်ကဲစွာလိုငွေပြတာတွေဟာဆိုရင် ခင်ဗျားကပဲ အစဉ်တစိုက် ထောက်ခံလာခဲ့တဲ့ သမ္မတရဲ့ ဘတ်ဂျက်ပဲလေ။
ဒီနေရာမှာ ရပ်တည်ပြီးတော့ ပြောရမယ်ဆိုရင် လွန်ခဲ့တဲ့ (၈)နှစ်ကျော်က တောင််မှ မဖြစ်ခဲ့တဲ့၊ မဖြစ်ခဲ့ဘဲနဲ့ အခုမှခင်ဗျားက သုံးစွဲမှုတွေကို ထိန်းချုပ်မယ် ၊ အခွန်လျှော့ချမှုေတွေကို ညီမျှအောင်လုပ်ပေးမယ် ၊ အလယ်အလတ်တန်းစားလူတန်းစား တွေကို အခွန်လျှော့ချခြင်းအားဖြင့် အကူအညီရအောင် ပေးမယ်ဆိုတဲ့ စကားတွေကတော့ ယုံနိုင်စရာတော့ မရှိဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။

လေဟ်ရာ ။ မတ်ကိန်းရေ၊ ဆီနိတ်တာ အိုဘားမားကို တုန့်ပြန်မှုလေးအတိုလေး တစ်ခုလောက် တော့ ပေးပါဦး။

မတ်ကိန်း ။ ကျွန်တော်ဟာဆိုရင် အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ ဆီနိတ်လွှတ်တော်မှာရော၊ လက်ရှိအစိုးရ မှာရော ကျွန်တော့်ကို လူကြိုက်များတဲ့ဘွဲ့ (Miss Congeniality ) ရရှိထားတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကတော့ ထင်ရှားပါတယ်။ ကျွန်တော်ကတော့ အခုလက်ရှိ သမ္မတကို ငွေကြေးသုံးစွဲမှုတွေ၊ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုနဲ့ဆိုင်တဲ့ ပေါ်လစီတွေ၊ အကျဉ်းသားတွေကို ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဂွာတာနာမိုဘေးနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆန့်ကျင်ခဲ့တဲ့လူပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့လည်း အီရတ်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ စစ်ပွဲ၊ အီရတ်မှာဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့လည်း ကျွန်တော်အမြဲတမ်း ဆန့်ကျင် ကန့်ကွက်ခဲ့တဲ့လူ ဖြစ်ပါတယ်။

ကျွန်တော့်မှာ သမိုင်းအရှည်ကြီး ရှိပါတယ်။ ဒါကိုလည်း အမေရိကန် ပြည်သူတွေ ကောင်းကောင်းနားလည်ပါတယ်။ အဲ့ဒါကလည်း ဆီနိတ်ရဲ့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပြောပိုင်ခွင့် ရှိတဲ့ သင်္ကေတတစ်ခုဖြစ်ပြီးတော့ အခုတစ်ခါထပ်ပြီး ဒီိလို ဆီနိတ်လွှတ်တော်မှာ လက်တွဲဆောင်ရွက်ခဲ့ရတဲ့ အတွက် ၀မ်းသာပါတယ်လို့လည်း ကျွန်တော်ပြောလိုပါတယ်။ ကျွန်တော်ဟာဆိုရင် ဆီနိတ် လွှတ်တော်မှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ရှိတဲ့လူ၊ မှန်မှန်ကန်ကန် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောတဲ့လူအဖြစ်နဲ့ နာမည်ကျော်ကြား ပါတယ်။ ကျွန်တော်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဒီလိုမျိုး ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောဆိုကြတဲ့သူတွေနဲ့ လက်တွဲ လုပ်ခဲ့ရပါတယ်။ အဲ့ဒီအတွက်လည်း ကျွန်တော် ဂုဏ်ယူဝမ်းမြောက်ပါတယ်။

လင်းဦး(စိတ်ပညာ)